5-Mavzu: interfaol metodlar va ularni ta’lim-tarbiya jarayonida qo’llash (4 soat) reja

1 
2 
3 

---

– guruhlar matn bilan tanishib chiqib, matn va o‘zlari bildirgan fikrlarning bir-biriga qay 
darajada muvofiq kelganligini aniqlaydilar (o‘xshashlik va farqlar maxsus belgilar yordamida 
qayd etiladi); 
– guruh a’zolari shaxsiy qarashlarini ifoda etadilar va maxsus bel-gilar soni 
umumlashtiriladi; 
– guruh a’zolari orasidan liderlar belgilanadi, liderlar sinf va gu-ruh jamoasining 
natijalari bilan tanishtiradilar; 
– guruhlarning yondashuvlari umumlashtirilib, yakuniy xulosa chi-qariladi. 
Metodni qo‘llashda o‘quvchi-talabalar faoliyatni quyidagi sxemalar bo‘yicha tashkil 
etadilar: 
1. Guruhlar tomonidan bildirilgan fikrlar bilan matn qiyosiy taqqos-langanda: 
Maxsus belgilar 
Maxsus belgilarning ma’nosi 
Z 
Matnda guruhlar tomonidan bildirilgan fikrlar o‘z 
aksini topgan bo‘lsa 
S 
Matnda guruhlar tomonidan bildirilgan firklar o‘z 
aksini topmagan bo‘lsa 
? 
Matn bilan tanishish jarayonida savollar tug‘ilsa 
(tushunmovchiliklar yuzaga kelsa) 
2. Liderlarning hisobotidan so‘ng guruhlarning natijalarini o‘rganish chog‘ida: 
Maxsus belgilarning tartib 
raqamlari 
Guruhlarning nomlari 
1. 
Kopernik 
Galiley 
Gippokrat 
Ibn Sino 
2. 
3. 
Metod o‘quvchi-talabalarda mantiqiy fikrlash, shaxsiy xatolar ustida ishlash ko‘nikmalarini 
shakllantirishga yordam beradi.
3
Demak, “Insert” texnologiyasi o‘quv materiallarini o‘zlashtirish va mustahkamlash, 
o‘quvchi-talabalarning kitob bilan ishlash ko‘nikmalari-ni rivojlantirish, berilgan vazifalarini 
mustaqil bajarishda qo‘l keladi. Ushbu texnologiya qo‘llanilganda o‘quvchi-talabalar matnlardan 
mus-taqil foydalanish, olingan axborotlarni tahlil qilish va tizimlashtirish, ularni qisqa va aniq 
bayon qilish hamda tanqidiy fikrlash ko‘nikmasiga ega bo‘ladi. O‘qitishning ushbu 
texnologiyasida o‘qituvchi yangi mav-zuni bayon etmaydi, balki uning nomini e’lon qiladi. 
Mavzu e’lon qilin-gach, o‘quvchi-talabalar berilgan matnni mustaqil o‘qib-o‘rganadi. 
Shundan keyin keltirilgan maxsus jadvalning “bilaman” (+), “bil-mayman” (-), “fikrimga 
qarshi” (x), “bilishni xohlayman” (b), “tushun-madim” (?) deb nomlangan ustunlarini belgilar 
bilan to‘ldiradi. So‘ng o‘qituvchi o‘quvchi-talabalar bilan birgalikda to‘ldirilgan jadvallarni 
muhokama qiladi. 
Metodning afzalligi: 
 
– o‘quvchi-talaba matnlardan mustaqil foydalana oladi; 
– olingan axborotlarni mustaqil tahlil qila oladi; 
– axborotlarni tizimlashtirib, ularni qisqa va aniq bayon qilish ko‘-nikmasiga ega bo‘ladi; 
3
1. Qаrаng: Tоlipоv O‘.Q., Usmоnbоyevа M. Pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrning tаtbiqiy аsоslаri. – 
T.: «Fаn», 2006, 144 – 174-bеtlаr. 

---

– kichik guruhlarda ishlash jarayonida har bir guruh a’zosining gu-ruh bilan ishlash 
hamjihatligini mustahkamlaydi.