5-mavzu. O`zbekistonda davlat mustaqilligining qo`lga kiritilishi. Huquqiy demokratik davlat qurish va fuqarolik jamiyat asoslarini shakllantirish. Mustaqillik yillarida

Birinchi bosqich (1997 – 2001 yillar)da mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini 
saqlab qolish asosida Ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar 
jihatidan, ilmiy – uslubiy, moliyaviy – moddiy shart – sharoitlar yaratish vazifalari ro‗yobga 
chiqariladi. 
Ikkinchi bosqich (2001 – 2005 yillar)da Milliy dastur to‗liq ro‗yobga chiqadi, mehnat 
bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy – iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga 
aniqliklar kiritiladi. 
Uchinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar)da to‗plangan tajribani tahlil etish va 
umumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiy – iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq 
kadrlar tayyorlash tizimi takomillashtiriladi va rivojlantiriladi. 
Mamlakatimizning me'moriy yodgorliklarga boy 10 ta shahri tarixiy shaharlar ro‗yxatiga 
kiritilgan. 2500 ta me'moriy obida, 2700 ta arxeologik yodgorlik, 1800 monumental san'at asari 
davlat muhofazasiga olingan. Buxoro, Samarqand va Xiva shaharlaridagi 3 ta muzey – 
qo‗riqxonalarida butun dunyodagi eng nodir tarixiy yodgorliklar, me'moriy obidalar, 
monumental san'at asarlari saqlanib qolgan, davlat muhofazasida yangidan chiroy ochayotgan 

---

muzeylar sifatida e'tirof etilgan. Ma'lumotlarga ko‗ra, 2000 yil boshlarida O‗zbekiston 
Respublikasi madaniyat ishlari vazirligi tasarrufidagi jami muzeylar 1.350 ming eksponantlarga 
ega bo‗lgan. Hozirda ularning soni yana boyitib borilmoqda. 2001 yilda respublika teatr 
san'atida muhim tarixiy voqyea sodir bo‗ldi. Hamza nomidagi O‗zbek akademik drama teatri 
binosi muhtasham koshona shaklida qayta qurildi, zamonaviy teatr uskunalari va mebellar bilan 
jihozlandi. Prezident farmoni bilan unga Milliy teatr maqomi berildi.
O‗zbekiston hukumati «O‘zDAEWOOavto» qo‗shma korxonasiga butlovchi qismlar 
tayyorlovchi korxonalar qurish tadbirlarini amalga oshirdi. Bu borada Vazirlar Mahkamasining 
1995 yil 30 mayda qabul qilingan «Avtomobillar uchun butlovchi buyumlar ishlab chiqaradigan 
O‗zbekiston – Koreya qo‗shma korxonalarini tashkil etish to‗g‗risida»gi qarori muhim 
ahamiyatga ega bo‗ldi. Qarorga muvofiq «O‘zDAEWOOavto» uchun butlovchi qismlar 
tayyorlaydigan korxonalar tizimini yaratishni mahalliylashtirish dasturi ishlab chiqildi va qurilish 
ishlari boshlandi. 1996 – 2006 yillarda lak – bo‗yoqlar, avtomobil o‗rindiqlari, ichki jihozlari, 
elektr kabellari, shinalar, disklar, toblangan oynalar, tovush pasaytirgichlari, yoqilg‗i baki, 
bamperlar va boshqa butlovchi qismlar ishlab chiqaruvchi «O‘z – Dong Ko», «Yan Ko», «O‘z – 
Sem Yun Ko», «O‘z – Dong Von Ko», «O‘z – Tong Xong Ko», «O‘z – Karam Ko», 
«elektromash», «Meridian» kabi 75 ta yangi qo‗shma korxonalar, ishlab chiqarish quvvatlari 
barpo etildi.
1999 yil oktyabrda Janubiy Koreyadagi yirik «eksimbank» bilan «O‘zDAEWOOavto» 
zavodini moliyaviy jihatdan qo‗llab – quvvatlash bo‗yicha bitim tuzildi va «DAEWOOMotors» 
kompaniyasi bilan hamkorlikda «O‘zDAEWOOavto» zavodida «Matiz» va «Neksiya – 2» 
rusumli avtomobillar ishlab chiqarishga kirishildi. «O‘zDAEWOOavto» zavodiga 2000 yil 
yanvarda «ISO - 9001» sertifikati berildi. 
2001 yil avgustda «O‘zDAEWOOavto» zavodida yangi liniya barpo etilib, xalqaro 
andozalarga to‗la javob beradigan, har tomonlama qulay, ilg‗or dizayn va texnik afzalliklari 
bilan ajralib turadigan «Matiz» rusumli yangi avtomobil ishlab chiqarish yo‗lga qo‗yildi. 2003 
yilda yana bir liniya barpo etilib, «Lasetti» avtomobili ishlab chiqarish boshlandi. 2004 yilda 
70070 dona avtomobil ishlab chiqarildi. 2007 yil oktyabr oyida «O‘zDAEWOO» avto negizida 
«General Motors» korporatsiyasi bilan hamkorlikda «GM O‘zbekiston» qo‗shma korxonasi 
tashkil etildi. Natijada Asakada dunyoda mashhur «Shevrale» avtomobillari — «Captiva», 
«Epika», «Takuma» rusumli engil avtomobillar ishlab chiqarilmoqda. 
2010 yilda «Shevrale» avtomobili – «Spark» rusumli yangi avtomobil ishlab chiqarish yo‗lga 
qo‗yildi. 
O‗zbekistonda 2014 yilgi iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor vazifalari aniq maqsadni 
ko‗zlab va tizimli amalga oshirilishi natijasida iqtisodiyotni va uning yetakchi tarmoqlarini 
rivojlantirishning barqaror yuqori sur'atlariga erishilganligi qayd etildi.
2014 yil yakunlari bo‗yicha mamlakatning yalpi ichki mahsuloti 8,1 foizga, sanoat 
mahsuloti ishlab chiqarish hajmi – 8,3 foizga, qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarishi hajmi – 6,9 
foizga, kapital qurilish hajmi – 10,9 foizga, chakana tovar aylanmasi hajmi – 14,3 foizga o‗sdi. 
Ishlab chiqarilgan mahsulotlarning qariyb 70 foizini yuqori qo‗shilgan qiymatli tayyor tovarlar 
tashkil etdi.
Inflyasiya darajasi 6,1 foizni tashkil etdi, bu prognozdagidan ancha pastdir. Davlat byudjeti, 
soliq yuki 20,5 foizdan 20,0 foizgacha kamaygani va foydadan olinadigan soliq stavkasi 9 
foizdan 8 foizgacha pasaygani holda, yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,2 foiz profitsit bilan ijro 
etildi. Bank tizimini qayta isloh qilish va mustahkamlash 2014 yilda Markaziy bankning qayta 
moliyalashtirish stavkasini 12 foizdan 10 foizgacha pasaytirish va tijorat banklarining kreditlari 
bo‗yicha foiz stavkasini tegishlicha kamaytirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratdi. 
2015 yilda yalpi ichki mahsulotning o‗sish sur'atlari barqaror ravishda 8 foizdan yuqori bo‗lib 
kelmoqda, makroiqtisodiy ko‗rsatkichlar mutanosibligi, davlat byudjeti va to‗lov balansining 
barqaror ravishda profitsit bilan bajarilishi, eksport va oltin-valyuta zaxiralarining o‗sishi 
ta'minlanmoqda.
2015 yilda iqtisodiyotimizga qariyb 16 milliard dollar qiymatidagi investitsiya kiritildi va 

---

bu 
asosiy 
fondlar 
umumiy 
hajmining 
salkam 
23,3 
foizini 
tashkil 
etadi.
O‗tgan 5 yil davomida iqtisodiyotimizga jami bo‗lib qariyb 67 milliard dollar investitsiya 
yo‗naltirildi, buning 21 foizdan ortig‗i xorijiy investitsiyalardir. 
Buning natijasida mamlakatimiz, shahar va qishloqlarimiz qiyofasi tanib bo‗lmas darajada 
o‗zgarib bormoqda, ishlab chiqarish va sanoat jadal sur'atlar bilan rivojlanmoqda, uning tarkibi 
tubdan yangilanmoqda, yuqori texnologiyalarga asoslangan zamonaviy korxonalar ishga 
tushirilib, ishlab chiqarish modernizatsiya va diversifikatsiya qilinmoqda, iqtisodiyotimizning 
raqobatdoshligi oshmoqda. 
Bugun biz O‗zbekistonimizda barpo etilayotgan eng zamonaviy, ulkan va noyob sanoat 
ob'ektlari bilan har tomonlama faxrlanishga haqlimiz. Ayniqsa, Surg‗il koni negizida qiymati 4 
milliard dollardan ziyod bo‗lgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasi kabi ob'ektlarning foydalanishga 
topshirilayotgani, «Jeneral motors» kompaniyasi bilan hamkorlikda avtomobil dvigatellari ishlab 
chiqarilayotgani, «MAN» kompaniyasi ishtirokida Samarqand viloyatida yuk avtomobillari va 
avtobuslar ishlab chiqaradigan yangi kompleks tashkil etilgani, shuningdek, Yaponiyaning 
«Isuzu» kompaniyasi bilan birgalikda avtobuslar ishlab chiqarilayotgani, «Xorazm avtomobil 
ishlab chiqarish birlashmasi» mas'uliyati cheklangan jamiyati bazasida «Damas» va «Orlando» 
yengil avtomobillari ishlab chiqarish o‗zlashtirilganini alohida ta'kidlash o‗rinlidir. 
2015 yilni yurtimizda Keksalarni e'zozlash yili, deb e'lon qilingan edi. Shu munosabat bilan 
keksalarimizni moddiy qo‗llab-quvvatlash maqsadida 2015 yilning o‗zida 2 million 750 ming 
nafar otaxon va onaxonlarimizning pensiya miqdori 20 foizdan ziyod ko‗paytirilib, ularga davlat 
byudjeti hisobidan 12 trillion 888 milliard so‗m pensiya to‗landi. 
2015 yilda Investitsiya dasturi asosida 141 ta tibbiyot muassasasida qariyb 495 milliard so‗m 
hajmidagi rekonstruksiya va ta'mirlash ishlari amalga oshirilgani, ularni zamonaviy diagnostika 
va davolash asbob-uskunalari bilan jihozlash uchun xorijiy moliya institutlarining 25 million 
dollarlik mablag‗lari jalb etilgani ayni shu maqsadga xizmat qiladi.
Shular qatorida ―Turon‖, ―Havotog‗ gulshani‖, ―Chimyon‖, ―Sitorai Mohi Xosa‖, ―Kosonsoy‖, 
―Nuroniy‖, ―Tovoqsoy‖, ―Taxiatosh‖, ―Marjon suvi‖ sanatoriylarida, shuningdek, Toshkent va 
Sirdaryo viloyatlaridagi ―Saxovat‖ uylarida qariyb 40 milliard so‗mlik qurilish, rekonstruksiya 
va kapital ta'mirlash ishlari amalga oshirildi. 
Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o‗zgartirish, tarmoqlarni modernizatsiya qilish, texnik 
va texnologik yangilashga doir loyihalarni amalga oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish 
borasida bajarilayotgan ishlar alohida e'tiborga loyiq.
2015 yilda ana shu maqsadlarga barcha moliyalashtirish manbalari hisobidan 15 milliard 
800 million AQSh dollari miqdorida investitsiyalar jalb etildi va o‗zlashtirildi. Bu 2014 yilga 
nisbatan 9,5 foiz ko‗p demakdir. Jami investitsiyalarning 3 milliard 300 million dollardan ziyodi 
yoki 21 foizdan ortig‗i xorijiy investitsiyalar bo‗lib, shuning 73 foizi to‗g‗ridan-to‗g‗ri chet el 
investitsiyalaridir. Investitsiyalarning 67,1 foizi yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo etishga 
yo‗naltirildi. Bu esa 2015 yilda umumiy qiymati 7 milliard 400 million dollar bo‗lgan 158 ta 
yirik ishlab chiqarish ob'ekti qurilishini yakunlash va foydalanishga topshirish imkonini berdi. 
2015 yilda amalga oshirgan keng ko‗lamli, uzoqni ko‗zlagan islohotlarni hayotga tatbiq etish 
erkin tadbirkorlikka keng imtiyoz va preferensiyalar yo‗lini ochib berish, investitsiyalar, avvalo, 
chet el investitsiyalarining hajmini oshirish va joriy etish iqtisodiyotimizning barqaror o‗sish 
sur'atlarini va uning makroiqtisodiy mutanosibligini ta'minlash bo‗yicha o‗z ijobiy ta'sirini berdi, 
desak, ayni haqiqatni aytgan bo‗lamiz.
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi hamon davom etayotganiga qaramasdan, hisobot yilida 
yalpi ichki mahsulot 8 foiz, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 8 foiz, qishloq xo‗jaligi 
mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish-montaj ishlari hajmi salkam 18 foizga oshdi.
Yillik byudjet yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,1 foiz profitsit bilan bajarildi. Inflyasiya darajasi 
5,6 foizni tashkil qildi, ya'ni prognoz ko‗rsatkichlari doirasida bo‗ldi.
Xalqaro miqyosda katta nufuzga ega bo‗lgan Jahon iqtisodiy forumi reytingiga ko‗ra, 
O‗zbekiston 2014-2015 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2016-2017 yillarda iqtisodiy o‗sish 
prognozlari bo‗yicha dunyodagi eng tez rivojlanayotgan beshta mamlakat qatoridan joy 

---

olgani albatta barchamizga mamnuniyat yetkazadi. Bundan tashqari, 2015 yilda mamlakatimiz 
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo‗jaligi tashkiloti (FAO)ga a'zo 
davlatlarning oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash sohasida Mingyillik rivojlanish maqsadlariga 
erishgani uchun beriladigan mukofotiga sazovor bo‗lgan 14 ta davlatdan biri sifatida e'tirof 
etildi.
2016 yilda qishloq joylarda 1 million 800 ming kvadrat metrdan ziyod hajmdagi 13 mingta 
uy-joy barpo etish, uzunligi 900 kilometr ichimlik suvi, gaz va elektr tarmoqlari, 325 kilometr 
yo‗l qurish mo‗ljallangan bo‗lib, 2016 yilda iqtisodiyotimizni rivojlantirish, modernizatsiya 
qilish va tarkibiy o‗zgarishlarni amalga oshirish uchun 17 milliard 300 million dollar 
qiymatidagi investitsiyalar yo‗naltirish, ularning o‗sish sur'atini 109,3 foizga yetkazish 
belgilangan. Ana shu investitsiyalarning 4 milliard dollardan ortig‗ini xorijiy investitsiyalar 
tashkil qiladi. 
2016 yil Birinchi Prezidentimiz tashabbusi bilan ―Sog‗lom ona va bola yili‖ deb e'lon 
qilingan edi. Bu borada Davlat dasturi tasdiqlanib, ko‗plab tadbirlar amalga oshirildi.
Xususan, joriy yilda qabul qilingan ―Yoshlarga oid davlat siyosati to‗g‗risida‖gi Qonun 
ushbu sohaning asosiy yo‗nalishlari bo‗lgan ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va tashkiliy chora-
tadbirlarni aniq belgilab berdi. Dasturda belgilangan tadbirlar bo‗yicha 9 millionga yaqin farzand 
ko‗rish yoshidagi ayollar va 10 millionga yaqin bolalar tibbiy ko‗rikdan o‗tkazilib, 
sog‗lomlashtirildi. Jumladan, Respublika ixtisoslashtirilgan pediatriya ilmiy-amaliy tibbiyot 
markazida eshitish bo‗yicha nuqsoni bo‗lgan 350 nafardan ortiq bolalarda koxlear implantatsiya 
operatsiyalari amalga oshirildi. Buning uchun 21 milliard so‗m mablag‗ sarflandi. Yurtimizda 
bolalar sportini rivojlantirish, ayniqsa, qiz bolalar o‗rtasida sportni ommalashtirish borasidagi 
ishlarning davomi sifatida umumta'lim maktablarida 220 dan ziyod sport zallari barpo etildi. 
Yosh oilalar, tadbirkor ayollar, kollej bitiruvchilari, oilaviy biznes va hunarmandlikni 
qo‗llab-quvvatlash uchun tijorat banklari tomonidan yil davomida 2 trillion so‗mdan ortiq 
kreditlar ajratildi. 
Albatta, ―Sog‗lom ona va bola yili‖ Davlat dasturi doirasida amalga oshirgan ishlarimiz haqida 
yana uzoq gapirish mumkin. Lekin, muxtasar qilib aytadigan bo‗lsak, ana shu maqsadlar uchun 
barcha manbalar hisobidan 7 trillion 480 milliard so‗m va 190 million dollardan ziyod mablag‗ 
sarflandi. 2017 yilni yurtimizda ―Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili‖ deb e'lon qilindi.
shu munosabat bilan 2017 yildan boshlab barcha darajadagi hokimlar, prokuratura va ichki ishlar 
organlari rahbarlarining aholi oldida hisobot berish tizimi joriy etildi. Shu bilan birga, har bir 
tuman va shaharda ―Xalq qabulxonalari‖ni tashkil etish va ularning to‗laqonli faoliyat 
ko‗rsatishini ta'minlandi. Muxtasar aytganda, odamlarning dardini eshitish, ular bilan ochiq 
muloqotda bo‗lish, og‗irini yengil qilish — aholining davlat va jamiyatga ishonchini 
mustahkamlash borasida qator ishlar amalga oshirildi. Yana bir ustuvor vazifa — yangi 2017 
yildan boshlab qishloq joylarda yangilangan namunaviy loyihalar bo‗yicha arzon va qulay uy-
joylar qurish dasturiga amalda tadbiq etila boshlandi.
Xulosa qilib aytganda, mustaqillik yillarida ma‗naviyat va madaniyatning yuksalishi, boyishi 
o`zligimizni anglab olishga, milliy qadriyatlarimizni umuminsoniy qadriyatlar bilan 
uyg‘unlantirishga yordam bermoqda. Boz ustiga, ma‗naviy o`zgarishlar millatni yagona bayroq 
ostida birlashtirishga xizmat qilishi bilan bugun jahonda e‗tirof etilayotgan o`zbek xalqining 
taraqqiyot sari yetaklovchi muhim haraktlantiruvchi kuchlardan biriga aylanmoqda.