5-modul. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi 16-lekciya. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi Joba

18.1-súwret. Kanaldı juwmaytuǵın tezlikti anıqlaw grafigi

Kanaldı joybarlap atırǵanda aǵımnıń ortasha tezligi tómendegi aralıqta bolıwı kerek:

_l≤≤_yu, (18.9)
bul jerde _l-ılay baspaw tezligi-kanalda ruhsat etilgen tezliktiń eń kishi (_min) mánisi, yaǵnıy ılay baspaytuǵın tezlik; -aǵımnıń ortasha tezligi; _yu-juwılmaw tezligi-kanalda ruhsat etilgen tezliktiń eń úlken (_mah) mánisi, yaǵnıy juwmaytuǵın tezlik.


18.3. Trapetseidal kanallardaǵı suyıqlıq aǵımın gidravlikalıq esaplawda tiykarǵı máseleler

Trapetseidal kanallar tiykarınan altı ólshem menen harakterlenedi, bular: b, h, m (bul úshewi aǵımnıń kese kesim maydanı ólshemlerin ańlatadı), n, i, Q (yamasa =Q/ω). Solardan bir neshewi, máselen, m grunttıń túrine qarap alınadı, al n berilgen boladı.

Kanaldı gidravlikalıq esaplawda tiykarınan tómendegi tórt túrdegi máseleler sheshiledi:
1. Suw sarpı Q dı hám aǵım tezligi  nı anıqlaw. Bunda aǵımnıń kese kesimi boyınsha ólshemleri hám kanal túbiniń uklonı i berilgen boladı.
2. Kanal túbiniń uklonı i di anıqlaw. Bunda suw sarpı Q hám ańǵardıń kese kesim ólshemleri berilgen boladı.
3. Aǵımnıń kese kesim maydanı ω nı anıqlaw. Bunda suw sarpı Q hám kanal túbiniń uklonı i berilgen boladı.
4. Aǵım kese kesim maydanı ólshemleri b yamasa h hám kanal túbiniń uklonı i di anıqlaw. Bunda suw sarpı Q hám tezlik  berilgen boladı
Birinshi túrdegi máseleler. Aǵım kese kesiminiń barlıq ólshemleri berilgen: b, h, m, i, n (18.7-súwret). Suw sarpı Q anıqlanadı.

18.7-súwret
Máseleni sheshiw tártibi. Aǵımnıń kese kesimi maydanınıń ólshemlerin bilgen halda onıń gidravlikalıq elementlerin anıqlaw formulalarınan: ω, χ, R lardı anıqlap, keyin C nı tabamız. SHezi koeffitsienti C nı esaplawda Manning yamasa Pavlovskiy formulasınan paydalanamız. Suw sarpı moduli K nı anıqlap (K=ωCR^1/2), keyin suw sarpı Q dı esaplaymız (Q=Ki^1/2). Bunda suw sarpı Q dı Q=ωC(Ri)^1/2 formulasınan anıqlawǵa boladı.
Ekinshi túrdegi máseleler. Aǵım kese kesiminiń barlıq ólshemleri berilgen, yaǵnıy: b, h, m, n hám Q. Kanal túbiniń uklonı i anıqlanadı.
Máseleni sheshiw tártibi. Birinshi túrdegi máselede kórsetilgenindey, bul jerde de aǵımnıń gidravlikalıq elementleri ω, χ, R lardı anıqlap, keyin C nı tabamız. Suw sarpı moduli K nı esaplap (K=ωCR^1/2), keyin kanal túbiniń uklonı i di anıqlaymız (i=Q²/K²).