5 ona tili docx

atamalar va kasbiy atamalarga bo‘linadi. Ma’lum bir fan doirasida
qo‘llaniladigan atamalar ilmiy atamalar hisoblanadi.
Atamalar ikki yo‘l bilan hosil bo‘ladi.

---

39
1. Umumxalq tilidagi so‘zlardan ma’nosini maxsuslashtirish orqali hosil
qilinadi. Natijada bunday so‘zlar umumxalq tilida bir ma’noni, fan tilida esa
boshqa ma’noni bildiradi. Masalan: ot, ildiz, hol, fe’l.
2. Boshqa tillardan ilmiy tushuncha uchun atama olish orqali.
Bular faqat shu fan sohasidagina ishlatilib, umumxalq tilida ishlatilmaydi.
Masalan: kasr, musbat, manfiy(arabchadan)
Ma’lum kasb-hunar doirasida aniq bir ma’noni ifodalash uchun qo‘llaniladigan
so‘zlarga kasbiy atama deyiladi.
Bir tilning faqat ma’lum hududiga xos bo‘lib, boshqa joylarda o‘zgacha nom
bilan yuritiladigan so‘zlar shevaga xos so‘zlar sanaladi.
Do‘ppi - kallapo‘sh, qalpoq, takya Inak, uy – sigir bibi – buvi
Toshkentda – dovuchcha, Farg‘onada – g‘o‘ra
gavora – beshik
adabiy tilda –chumoli, Samarqand, Buxoroda – mo‘rcha, Xorazmda–qarindja
adabiy tilda – tuxum, qipchoq shevalarida – mayak, Xorazmda – yumirta
Xorazmda: uchak – tom ay – oy
Kanal – yop.
go‘rmak – ko‘rmoq
Buxoroda: inak – sigir
Farg‘ona: shoti – narvon
Xonim, o‘rama - huvnon
Tilimizdagi so‘zlarning alifbo tartibida joylashtirilishiga lug‘at, lug‘at tuzish
qoidalarini o‘rganuvchi tilshunoslik sohasiga esa LUG‘ATSHUNOSLIK
(LEKSIKOGRAFIYA) deyiladi.
Tildagi barcha so‘zlarning qanday ma’nolarni bildirishini tanishtiruvchi lug‘at
IZOHLI LUG‘AT hisoblanadi. Bir tildagi so‘z ikkinchi tilda qanday so‘zga teng
kelishini ko‘rsatuvchi lug‘at tarjima lug‘ati sanaladi.
So‘zlarning to‘g‘ri yozilishini ko‘rsatuvchi lug‘at - IMLO LUG‘ATI.
TESTLAR
1. Bob – ..., bol – ..., besh – ..., barcha – ..., dala – ...,
dil – ..., dur – ..., oz – ..., eg – ..., mard – ...
So‘zlarning paronimik juftini toping.
A) bop, pol, pesh, darcha, tala, til, tur, os, ek, mart
B) bop, sol, pesh, darcha, tala, til, tur, os, ez, mart
С) bop, pol, pesh, darcha, ta-la, til, sur, os, ek, mart
D) barchasi
2. Jarangli va jarangsiz jufti bilan farqlanuvchi
paronimlarni ayting.
A) bob – bop, bol – pol, besh – tesh, barcha – darcha,
dala – tala, dil – til, dur – tur, oz – os, eg – ek, mard –
mart...
B) bob – bop, bol – pol, besh – pesh, barcha – parcha,
dala – tala, dil – til, dur – sur, oz – os, eg – ek, urush
– urish, mard – mart...
С) bob – bop, bol – pol, besh – pesh, barcha – darcha,
dala – tala, dil – til, sur – tur, oz – os, eg – ez, mard –
mart...
D) bob – bop, bol – pol, besh – pesh, barcha – parcha,
dala – tala, dil – til, dur – tur, oz – os, eg – ek, mard –
mart...
3. Falak – palak, faqir – paqir, sof – sop, tuf – tup,
to‘fon – to‘pon birliklari qanday birlik?
A) bir tovush bilan farqlanuv-chi so‘zlar (paronim)
B) shakldosh
С) antonim so‘zlar
D) ma’nodosh
4. Jarangli va jarangsiz undosh ta’sirida paronimik
qatorni yuzaga keltiradigan so‘z-larga mi-sol
keltiring.
A) odim – odam, barmoq – bor-moq, urush – urish
B) san’at – sanat, she’r – sher
C) sud – sut, dars – darz, yod – yot, mard – mart, qars
– qarz
D) barchasi
5. Besh asirkim nazmiy saroyni,
Titratadi zanjirband bir she’r. Misralarda qaysi
so‘zlarni qo‘llash bo‘yicha