6-амалиет ер ости сувларини филтрлашнинг асосий қонуни

Дарси қонунининг қўлланилишининг юқори чегараси. Чизиқли филтрлаш қонунининг қўлланувчанлигининг бу чегараси критик филтрлаш тезлиги деб аталувчи филтрлаш тезлиги билан боғлиқ бўлиб, унда филтрлаш тезлиги билан босим градиенти ўртасида бевосита мутаносиблик кузатилмайди. Тезлиги 300-800м/кун, бундай тезликлар ер ости сувларида камдан-кам кузатилади. Чизиқли филтрлаш қонунидан четга чиқиш ғовак муҳитда сув ҳаракати тезлиги ортиши билан инерция кучларининг роли ортиб бориши билан тушунтирилади.
Дарси қонунининг қўлланилишининг қуйи чегараси. Сўнгги йилларда тезликлар ва градиентларнинг жуда кичик қийматлари соҳасида ҳам чизиқли филтрлаш қонунининг бузилиши кузатилаётгани қайд этилди. Дарси қонун қўлланилишининг қуйи чегараси аниқ қиймати йўқ.
Гилли жинсларда сувни филтрлаш. Жуда кичик ўлчамли ҳажми билан тарқалган гил жинсларда, боғлаб сув деярли бутунлай ғовак каналлар кесимини ўз ичига олади. Бундай тоғ жинсларида сув филтрациясининг юзага келиши учун бошланғич босим градиентининг босим градиентини яратиш керак.
Сув ўтказувчи қатлам тушунчаси
Амалиётда тоғ жинсларининг филтрация хоссаларини характерлаш учун филтрация коэффициенти билан бирга сув ўтказувчанлик коэффициенти Т, сув ўтказувчанлик коэффициентини пьезометрик босим ёки сувли горизонт сиғими кўпайтмасига тенг. Сув ўтказувчанлик коэффициентининг ўлчами суткасига квадрат метрни ташкил этади. Физик жиҳатдан сув ўтказиш коэффициенти сув ўтказгич майдонининг бирлигига тенг босим градиенти билан вақт бирлигига сувни филтрлаш қобилиятини ифодалайди. Тоғ жинсларининг сув билан таъминланганлиги кўпгина омилларга боғлиқ: тоғ жинсларининг ғоваклиги, уларнинг тузилиши, шўрланиш даражаси ҳамда сувнинг қовушқоқлиги, ҳарорати ва зичлиги.
Сингдирувчанлик коэффициенти. Сингдирувчанлик ғовак муҳитнинг суюқлик ёки газни босим пасайиши иштирокида ўзи орқали ўтказиш хусусиятига ишора қилади. Сингдирувчанлик коэффициенти фақат ғовак муҳитнинг филтрлаш сиғимини характерлайди ва филтрланган суюқликнинг физик хоссаларига боғлиқ эмас. Сингдирувчанлик коэффициенти нефт гидрогеологиясида энг кенг қўлланилади.
k = Kп(g / µ) ,
Филтрация коэффициенти сингдирувчанлик коэффициенти билан қуйидаги муносабатга боғлиқ:
γ -сувнинг ҳажмий массаси бўлса, µ -сувнинг қовушқоқлиги.
Сингдирувучанлик коэффициенти см2 билан ифодаланган майдон ўлчамига эга. Жинслар учун квадрат сантиметрда ифодаланган сингдирувчанлик бирлиги жуда катта, шунинг учун ҳисоб-китоблар учун DARCY деб аталадиган қиймат, тахминан 108 марта кичик. Ғовак муҳитнинг сингдирувчанлик бирлиги сифатида унинг узунлиги 1 см, кўндаланг кесими 1 см2 бўлган ва у орқали битта техник атмосферага босим тушганда 1 см3/ с қовушқоқликка эга бўлган суюқликнинг 0,001 Па с оқадиган бундай намунасининг ўтказувчанлиги олинади.
Сингдирувчанлик коэффициенти дарсининг бирлигида ёки тенглигида ўлчанадиган қатламлар яхши ўтказувчан ҳисобланади; агар коэффициент дарсининг юзлик қисмида ўлчанса, у ҳолда қатлам сингдирувчанлиги кучсиз ҳисобланади. Ниҳоят, сингдирувчанликнинг бир неча мингдан бир сингдирувчанлигига эга бўлган жинслар ёмон сингдирувчан ҳисобланади. Кўпинча, бир хил қатламда сингдирувчанлик ётиши буйича хам, қалинлиги буйича хам кескин ўзгаради.