6. amaliy mashg‘ulot kam uglerodli po’latni kesishni tatqiqoti. Ishdan ko’zlangan maqsad

Metallarni gaz-kislorodli kesishning asosiy shartlari 
Ќamma metallar va qotishmalarni oksidlab (kislorodli) kesib bo’lavermaydi. 
Oksidlab kesish quyidagi shartlarning bajarilishini talab qiladi. 
1. Metall alangalanadigan harorat uning suyuqlanish haroratidan past bo’lishi 
kerak. Bunda metall qattik holatda yonadi; kesilgan yuza silliq bo’ladi, kesish 
qirralarining ustki chetlari suyuqlanmaydi, shlak ko’rinishidagi yonish mahsulotlari 
kesish bo’shlig'idan kislorod oqimi bilan osongina chiqarib yuboriladi va kesilish 
shakli o’zgarmasdan qoladi. 
Bu shartga temir va uglerodli po’latlar javob beradi. Texnik temir kislorodda 
uning holatiga qarab (prokat, kukun va boshqalar) 1050—1360°S haroratda yonadi, 
temirning suyuqlanish harorati esa 1539°S ni tashkil qiladi. 
Alyuminiy va uning qotishmalarini oksidlab kesib bo’lmaydi. Alyuminiyning 
alangalanish va suyuqlanish harorati tegishlicha 900 va 660
o
S ga teng. Binobarin, 
alyuminiy faqat suyuq holatda yonishi mumkin, shuning uchun uzgarmaydigan 
kesish shakli hosil qilib bo’lmaydi. 
2. Kesishda hosil bo’ladigan oksidlar va shlaklarning suyuqlanish harorati 
metallning suyuqlanish haroratidan past bo’lishi kerak. Bu holda ular suyuqlanib 
oquvchan bo’lib qoladi va kesish zonasidan kislorod oqimi vositasida bemalol 
chiqarib yuboriladi. 
Kesish jarayonida temir oksidlanganda hosil bo’ladigan FeO, Fe
3
O
4
ko’rinishidagi oksidlar 1350 va 1400°S suyuqlanish haroratiga ega, yahni temirning 
suyuqlanish haroratidan past bo’ladi (11.1-jadval).
Yrim metallar va ularning oksidlarini erish xarorati
Metall 
Erish xarorati, 
o
S 
Oksidlar 
Erish xarorati, 
o
S 
Alyuminiy 
658 
Al
2
O
3
2050 
Vanadiy 
1750 
11V
2
O
3 
V
2
O
4 
V
2
O
5
1970 
1637 
658 
Volfram 
3370 
WO
2 
WO
3
1277 
1473 
Temir 
1533 
FeO 
Fe
2
O
3 
Fe
3
O
4
1370 
1527 
1565 
Kobalt 
1490 
CoO 
1810 
Marganets 
1250 
MnO 
Mn
3
O
4
1785 
1560 
Mis 
1084 
Cu
2
O 
CuO 
1230 
1336 
Molibden 
2622 
MoO
3
795 
Nikel 
1452 
NiO 
1990 

---

Titan 
1727 
TiO
2
1775 
Xrom 
1550 
Cr
2
O
3
1990 
SHuning uchun kam uglerodli po’latlarni oksidlab kesish mumkin. 
Tarkibidagi uglerod miqdori 0,65% dan ortiq bo’lgan po’latlarning suyuqlanish
harorati temir oksidlarining suyuqlanish haroratidan past va odatdagi sharoitlarda 
ularni oksidlab kesish qiyin. 
Bazi metallar suyuqlanish harorati yuqori bo’lgan oksidlar hosil qiladi, 
masalan, alyuminiy, xrom, nikel va mis oksidlari. Xromli va xrom-nikelli 
po’latlarni, mis hamda uning qotishmalarini, cho’yan va boshqalarni kesishda hosil 
bo’ladigan bu oksidlar kesiladigan metallarga nisbatan qiyin suyuqlanadigan 
xisoblanadi. Odatdagi oksidlab kesishda ularni kesish zonasidan chiqarib yuborib 
bo’lmaydi, chunki alangalanish haroratigacha qizdirilgan metallning oksidlanadigan 
joyini kislorod oqimidan berkitib qo’yadi va kesishning iloji bo’lmaydi. 
3. Kesish joyidan issiqlik olib ketilmasligi uchun metallning issiqlik 
o’tkazuvchanligi kichik bo’lishi kerak, aks holda kesish jarayoni to’xtab qoladi. 
Mis, alyuminiy va ular kotishmalarining issiqlik o’tkazuvchanligi temir 
hamda po’latga nisbatan yuqori bo’ladi; amalda bu metallarni qizdiruvchi alanga 
bilan tunukaning butun qalinligi bo’yicha alangalanish haroratigacha qizdirilishini 
to’plab bo’lmaydi. SHuning uchun ko’rsatilgan metallarni odatdagi kislorod 
alangasi yordamida kesib bo’lmaydi. 
4. Metallning kislorodda yonishida ajralib chiqadigan issiqlik miqdori kesish 
jarayonining davom etishini tahminlay oladigan darajada ko’p bo’lishi kerak. 
Po’latni kesishda kizdirish uchun ishlatiladigan issiqning qariyb 70 foizi metall 
kislorodda yonayotganida ajralib chiqadi va faqat 30 foizi kizdiruvgi alangadan 
keladi.