6-боб. Ахборот хизматининг замонавий турлари


Симметрияли криитотишм асослари


Download 0.72 Mb.
bet20/44
Sana17.06.2023
Hajmi0.72 Mb.
#1549064
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   44
Симметрияли криитотишм асослари
Криптография нуктаи-назаридан шифр — бу калит демакдир ва очик маълумотлар тупламини ёпик (шифр ланган) маълумотларга узгартириш криптография узгартиришлар алгоритмлари мажмуаси хисобланади.
Калит — криптография узгартиришлар алгоритмининг баъзи бир параметрларининг махфий холати булиб, барча алгоритмлардан ягона вариантини танлайди. Калитларга нисбатан ишлатиладиган асосий курсаткич булиб кринтомустахкамлик хисобланади.
Криптография химоясида шифрларга нисбатан куйидаги талаблар кўйилади:
• етарли даражада криптомустикамлик;
• шифрлаш ва кдйтариш жараёнининг оддийлиги;
• ахборотларни шифрлаш окибатида улар хажмининг ортиб кетмаслиги;
• шифрлашдаги кичик хатоларга таъсирчан булмаслиги.
Ушбу талабларга куйидаги тизимлар жавоб беради:
• уринларини алмаштириш;
• алмаштириш;
• гаммалаштириш;
• аналитик узгартириш.
Уринларини алмаштириш шифрлаш усули буйича бошлангич матн белгиларининг матннинг маълум бир кисми доирасида махсус коидалар ёрдамида уринлари алмаштирилади.
Алмаштириш шифрлаш усули буйича бошлангич матн белгилари фойдаланилаёттан ёки бошка бир алиф бо белгиларига алмаштирилади.
Гаммалаштириш усули буйича бошлангич матн белгилари шифрлаш гаммаси белгилари, яъни тасодифий белгилар кетма-кетлиги билан бирлаштирилади.
Тахлилий узгартириш усули буйича бошлангич мати белгилари аналитик. формулалар ёрдамида узгартирилади, масалан, векторни матрицага купайтириш ёрдамида. Бу ерда вектор матндаги белгилар кетма-кетлиги булса, матрица эса калит сифатида хизмат килади.
Уринларни алмаигтириш усуллари
Ушбу усул энг оддий ва энг кадимий усулдир. Уринарни алмаштириш усулларига мисол сифатида куйидагиларни келтириш мумкин:
— шифрловчи жадвал; — сехрли квадрат.
Шифрловчи жадвал усулида калит сифатида куйидагилар кўлланилади:
жадвал улчовлари;
— суз ёки сузлар кетма-кетлиги; — жадвал таркиби хусусиятлари.
Мисол.
Куйидаги мати берилган булсин:

Download 0.72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling