6-боб. Ахборот хизматининг замонавий турлари


Ахборотларни кринтографияли химоялаш тамо йиллари


Download 0.72 Mb.
bet19/44
Sana17.06.2023
Hajmi0.72 Mb.
#1549064
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   44
Ахборотларни кринтографияли химоялаш тамо йиллари
Криптография — маълумотларни узгартириш усулларининг туплами булиб, маълумотларни химоялаш буйича куйидаги иккита асосий муаммоларни хал килишга йуналтирилган: махфийлик; яхлитлилик.
Махфийлик орклли ёвуз ниятли шахслардан ахборотни яшириш тушунилса, яхлитлилик эса ёвуз ниятли шахслар томонидан ахборотни узгартира олмаслик хакида далолат береди.
Криптография тизимини схематик равишда куйидагича тасвирлаш мумкин (2.10-расм):

Бу ерда юлит кандайдир химояланган канал оркали жунатилади (чизмада пунктир чизиклар билан тасвирланган). Умуман олганда ушбу механизм симметрияли бир калитлик тизимига тааллуклидир.
Асимметрияли икки калитлик криптография тизимини схематик равишда куйидагича тасвирлаш мумкин:
Бу холда химояланган канал буйича очик калит жунатилиб, махфий калит жунатилмайди.
Евуз ниятли шахслар уз максадларига гриша олмаса ва криптотахлилчилар калитни билмасдан туриб, шифрланган ахборотни тиклай олмаса, у голда криптотизим криптомустакам тизим деб айтилади.
Криптотизимнинг мустахкамлиги унинг калити билан аникланади ва бу криптотахлилнинг асосий коидаларидан бири булиб хисобланади.
Ушбу таърифнинг асосий маъноси шундан иборатки, криптотизим барчаларга маълум тизим хисобланиб, унинг узгартирилиши куп вакт ва маблаг талаб килади, шу босс хам факатгина калитни узгартириб туриш билан ахборотни химоялаш талаб килинади.

1. Фойдаланувчиларни идентификациялаш ва аутентификациялаш тизими. Ушбу тизим фойдаланувчидан олинган маълумот буйича унинг шахсини текшириш; хакикийлигини аникдаш ва шундан сунг унга тизим билан ишлашга рухсат бериш лозимлигини белгилаб беради.
Бу холда асосан фойдаланувчидан олинадиган маълумотни танлаш муаммоси мавжуд булиб, унинг куйидаги турлари мавжуд:
• фойдаланувчига маълум булган махфий ахборот, масалан, пароль, махфий калит ва бошкзлар;
• шахснинг физиологик параметрлари, масалан, бармок излари, кузнинг тасвири ва бошкалар.
Биринчиси анъанавий, иккинчиси эса биометрик идентификациялаш тизими, дейилади.
II. Диск маълумотларини шифрлаш тизими. Ушбу тизимнинг асосий максади дискдаги маълумотларни химоялашдир. Бу холма мантииий ва жисмоний боскичлар ажратилади. Мантииий боскичда файл асосий объект сифатида булиб, факаттина баъзи бир файллар химояланади. Бунта мисол килиб, архиватор дастурларини келтириш мумкин. Жисмоний боекичда диск тулалигича химояланади. Бунта мисол сифатида Norton Utilities таркибидаги Diskreet шифрловчи дастурни келтириш мумкин.
Ш. Тармонд буйича узатиладиган мамумотларни шифрлаш тизими. Ушбу тизимда икки йўналишни ажратиш мумкин:
канал буйича, яъни алока каналлари буйича ургатиладиган барча маълумотларни шифрлаш;
• абонентлар буйича, яъни алока каналлари буйича жунатиладиган маълумотларнинг факаттина мазмуний кисми шифрланиб, колган хизматчи маълумотларни очик колдириш.
IV. Электрон маьлумотларни аутентификациялаш тизими. Ушбу тизимда тармок буйича бажариладиган электрон маълумотлар алмашувида хужжатни ва унинг муаллифини аутентификациялаш муаммоси пайдо булади.
V. Таянч ахборотларни бошкариш воситалари. Ушбу тизимда таянч ахборотлар сифатида компьютер тизими ва тармогида кулланиладиган барча криптографик калитлар тушунилади. Бу холда калитларни генерациялаш, саклаш ва таксимлаш каби бошкарув функцияларини ажратишади.

Download 0.72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling