6-Lekciya Órt qáwipsizligi

 
2. Órt óshirgishler, órt óshiriw qurilmalarí hám mashinalarí. 
Órt óshirgishler. Órt óshirgishler órtti baslanǵish fazasinda óshiriw ushin 
isletilediOlar siyimliliǵi órt. Ular siǵími, órt óshiriwshi elementi, órt óshiriwshi zatti 
shiǵariu usili boyínsha tu'rlishe boladi. 
Himiyalíq kóbikli órt óshirgishler qatti hám suyiq zatlar janíwin óshiriw 
maqsetinde paydalaniladi. Olarǵa OXP-10, OP-M hám OP-9MM ot óshirgishleri 
kiredi. Olardin' islew waqti kobik kóbeymesi 5 ke ten' bolǵanda 60 sek quraydi.. 
Ballonlar kólemi 8,7 hám 9 l, zaryadlarí ishqorli hám kislotali bólimnen ibarat. 
Ishqorli bólimi 450…460 gr bikorbanatnatriy hám qizilmiy tamiri ekstraktinin' 
suwdaǵi aralaspasinda, kislotali bólimi-15 gr altingugirt hám 120 gr na artiq 
altingugirt kislotasinin' suwdaǵi aralaspasinan ibarat. Bul ot óshirgishlerdin'ǵ 
korpusi paydalanilǵannan son' 1 jil ótkennen 2 MPa basim astinda sinaladi (bir 
partiyadaǵi órt óshirgishlerdin' 25 %). Еki jildan keyin bolsa -50 %, u'sh jildan keyin 
bolsa 100 % órt óshirgishler sinawdan ótkeriledi. 
Sanaatda OVP-5, OVP-10 markali qolda alip ju'riletuǵinórt óshirgishler: OVP-
100, OVPU-25 markali joqari karrali statsionar órt óshirgishler islep shiǵariladi. 
Olardi zaryadlawda PO-1 kóbik payda etiwshiden paydalaniladi. 
Uglekislotali órt óshirgishler hár tu'rli elementler, materiallar, elektr 
qurilmalaríndaǵi órtti óshiriwde isletiledi. Olardi zaryadlawda uglerod eki oksidinen 
(SO2) paydalaniladi. Bunday órt óshirgishlerge OU-5, OU-8, OU-25, OU-80 hám 
OU-400 markali órt óshirgishler kiredi. Olar tartip kórip tekseriledi. Еger olardin' 

---

massasi 6,25; 13,35 hám 19,7 kg nan kem bolsa (mas ráwishte, OU-2, OU-5, OU-8 
órt óshirgishleri ushin) olar qayta zaryadlanadi. 
Uglekislotali - brometilli órt óshirgishlerge OUB-ZA hám OUB-7A lar kiredi. 
Olardin' kólemi 3,2 hám 7,4 l bolíp, brometil hám kislota aralaspasi menen 
zaryadlanadi. Bul markadaǵi qolda alip ju'riletuǵin órt óshirgishlerdin' tásir etiw 
waqti-35 sek, uzitiw uzinliǵi 3,0-4,5 m ge ten'. 
Kukinli órt óshirgishler OP-1, ,,Moment", OP-2A, OP-10A, OP-100, OP-250 hám 
SI-120 markali bolíp, olar onshelli u'lken bolmaǵan janǵinlardi óshiriwde isletiledi. 
OP-1 hám “Moment” órt óshirgishlerinen avtomobiller hám ku'shleniwi 1000 V qa 
shekem bolǵan elektr qurilmalarínda paydalaniladi. 
OP-10A órt óshirgishi ishqorli metallardagi (natriyli, kaliyli) hám de aǵash 
plastmassalardaǵi órtlerde isletiledi. 
SI-2 kóshpeli órt óshirgishi neft` ónimleri, metalloorganik birikpeler hám sol 
siyaqli basqa elementler janíwin óshiriwde, SJB-50 hám SJB-150 órt óshirgishleri 
tok tásirindegi elektr qurilmalar janíwin óshiriwde hám de aerodrom hizmetindegi 
órt óshiriw mashinalarín u'skenelewde isletiledi. 
Islep shiǵariw imaratlarí ushin talap etiletuǵin órt óshirgishler sani tómendegishe 
aniqlanadi: