6-Мавзу: Корхона активларининг таркиби ва уларни бошқариш режа

Узоқ муддатли активларни алоҳида гуруҳларини янгиланиш қийматини аниқлаш.
Узоқ муддатли активларни алоҳида гуруҳларини янгиланиш қийматини аниқлаш турли шакллар қисмида аниқланади.

• Жорий ёки капитал ремонт орқали узоқ муддатли активларни янгиланиш қийматини аниқлаш.
• Узоқ муддатли активларнинг янгисини сотиб олиш орқали янгиланиш қийматини аниқлаш.
• Такрор ишлаб чиқаришни кенгайтириш орқали янгиланадиган узоқ муддатли активларни қийматини аниқлаш.

Даврлар	Амартизация методлари
	Тўғри чизиқли	Жадаллаштирилган
		Йиллар йиғиндиси	Икки марта камаювчи қолдиқ	Доимий камаювчи қолдиқ
1	1500	2571,43	3333,33	3190,00
2	1500	2142,86	2222,22	2172,39
3	1500	1714,29	1481,48	1479,40
4	1500	1285,71	987,65	1007,47
5	1500	857,14	658,44	686,09
6	1500	428,57	316,87	464,66
ЖАМИ	9000	9000	9000	9000

Мисол. 10000 минг сўмлик ускунанинг хизмат қилиш муддати 6 йил, қолдиқ қиймати 1000 сўм дейлик. Тўғри чизиқли усул ва жадаллаштирилган усуллардан фойдаланиб ускунанинг амортизация режасини ишлаб чиқинг.
Мисолнинг жавоби қуйидаги жадвалда келтирилган.
Ускунанинг амортизация режаси
йиллар
Активлар қиймати, сўм
Молиявий активларни бошқариш
Молиявий активларнинг муҳим хусусиятлари қуйидагилардан иборат:

• ҳуқуқий жиҳатдан маълум эканлиги;
• муомалада эркинлиги;
• ликвидлилиги;
• рисклилик ва ҳокозо.

Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда молиявий активларга қуйидагича таъриф бериш мумкин.
Молиявий актив – бу пул қийматига эга бўлган ҳужжат ёки шартнома бўлиб, мулкий ҳуқуқ билан боғлиқлигини ўзида акс эттиради, бозорда эркин муомалада, шунингдек, олди-сотди ёки бошқа келишувларнинг объекти бўлиши мумкин ҳамда турли кўринишдаги пулли капитал сифатида чиқиб, даромад олиш манбаси бўлиб хизмат қилади.

Молиявий активларнинг таснифланиши
Бозор функцияларини бажариши бўйича
Пул бозори инструмунтлари
Капитал бозори инструментлари
Муомалада бўлиши бир йилдан ортиқ бўлмаган тижорат ва молиявий векселлар, қисқа муддатили депозитлар, давлат ва муниципал облигациялар ва бошқа инструментлар
Муомалада бўлиш муддати бир йилдан ортиқ бўлган акция, облигация, узоқ муддатли заёмлар, депозитлар, депозит сертификатлари ва бошқалар.
Молиявий активларнинг таснифланиши
Иқтисодий муносабатларда акс этиш моҳиятига кўра
Қарз муносабатларини ифодаловчи инструментлар
Улуш муносабатларини ифодаловчи инструментлар
Облигациялар, депозитлар ва депозит сертификатлари, векселлар, банк кредитлари
Оддий ва имтиёзли акциялар
Ҳосила муносабатларини ифодаловчи инструментлар
Фючерслар, опционлар, форвардлар, своплар, варрантлар