6-Mavzu. Sanoat tarmoqlari korxonalarida ishlab chiqarish xarajatlari Reja

---

6-Mavzu. Sanoat tarmoqlari korxonalarida ishlab chiqarish xarajatlari
  
Reja:  
1. Sanoat tarmoqlari korxonalari ishlab chiqarish xarajatlari, mahsulot 
tannarxi va narxi.
2. Xarajatlar va ularning tasnifi, tannarx xarajatlarini kamaytirish yo‘llari.
3. Mahsulot bahosi to‘g‘risida tushuncha Mahsulot bahosini belgilash asoslari.
1. Sanoat tarmoqlari korxonalari ishlab chiqarish xarajatlari, 
mahsulot tannarxi va narxi.  
Korxonaning iste’mol bozoriga mahsulot yetkazib berishdagi qobiliyati va 
intilishini belgilovchi eng muhim omillardan biri bu ishlab chiqarish xarajatlaridir. 
Har qanday tovarni ishlab chiqarish o‘zining nisbatan kamyobligi tufayli ma’lum 
bahosiga ega bo‘lgan iqtisodiy resurslar xarajatini talab etadi. Korxona bozorga 
chiqarishga intilgan qandaydir tovarning miqdori, bir tomondan, uni ishlab 
chiqarish uchun zarur bo‘lgan bahoga (xarajatlarga) va resurslardan foydalanish 
samaradorligiga bog‘liq bo‘lsa, ikkinchi tomondan, bozorda sotiladigan tovarning 
bahosiga bog‘liq bo‘ladi.
Iqtisodchilar xarajatlarga barcha to‘lovlarni – tashqi va ichki to‘lovlarni 
qo‘shib hisoblaydilar. Ular resurslarni mo‘ljallangan faoliyat doirasida to‘plash va 
saqlash uchun zarur bo‘ladilar. Agar buxgalterni korxonaning moliyaviy balansi 
qiziqtirsa hamda u aktiv va passivni nazorat qilib borsa, korxonaning o‘tgan 
davrlardagi faoliyati foydaliligini baholasa, korxona rahbarlari va iqtisodchilar esa 
aksincha, korxonaning kelajagi bilan qiziqadilar. Ularning oldilarida xarajatlarni 
qanday qilib kamaytirish va rentabellikni oshirish zarurligi vazifasi turadi. Ular, 
o‘z navbatida, iqtisodiy yoki faqat shu turdagi tovarni ishlab chiqarish uchun zarur 
bo‘lgan xarajatlar bilan qiziqadilar. Bunda shu tovar o‘rniga boshqa turdagi 
alternativ tovar ishlab chiqarish mumkin bo‘lmaydi va ma’lum turdagi resurslar 
tanlanadi. Natijada korxonaning resurslaridan eng yaxshi darajada foydalanish 
imkoniyatlari saqlab qolinadi.