6-mavzu. Yer,uning shakli va harakati

6) dunyo aylana o‘tkazilgan sayohatlar ham Yeming shar shaklida ekanligini isbotlab bergan. Agar Yer shar shaklida bo‘lmaganda edi, sayyohlar yana o‘z joyiga qaytib kelmagan bo‘lur edi; 7) nihoyat, Yeming shar shaklidaligini kosmik raketalar va kosmonavtlaming parvozi uzil-kesil isbotlab berdi. Kosmonavtlar Yer atrofidan aylanib parvoz qilar ekanlar, planetamizning sharsimonligini o‘z ko‘zlari bilan ko‘rdilar. Kosmonavtlaming kosmosdan olgan fotosuratlari Yeming sharsimonligini ochiq-oydin ko‘rsatib berdi. Yer sharining ko‘lami haqidagi dastlabki ma’lumotlami qadimgi yunon, arab va 0 ‘rta Osiyolik olimlaming asarlarida uchratish mumkin. Miloddan oldingi II asrda yashagan yunon olimi Erotosfen hisobiga ko‘ra, Yer aylanasining uzunligi 39 000 km.ga teng. Umisming Siyena (hozirgi Asvon) shahri bilan Iskandariya shaharlarida 22-iyunda Quyosh nurining tushish burchagini o‘lchadi. Siyena shahrida 22-iyun tush vaqtida Quyosh 90° burchak hosil qilib tik tushsa, shu vaqtda undan 5 000 stadiya1 shimolda joylashgan Iskandariyada 82° 48’burchak bilan tutashgan, oraliqdagi farq 7° 12’ ga teng edi. Eratosfen bu ikki shahar orasidagi masofani 7° 12’ ga taqsimlab, uni 360° ga ko‘paytiradi, bu esa Yer shari aylanasining uzunligini ko‘rsatar edi: 5000 X 360° =250000 stadiya (ya’ni 39000-yoki 46000 km).1 Bir Misr stadiyasi 158 m, boshqa ma’lumotlarga ko‘ra 125 m.0 ‘rta asrlarda Yeming ko‘lamida Muso Xorazmiy va Beruniy ham hisoblab chiqargan. Abu Rayhon Beruniy tekis yer ustida qad ko‘targan tog‘ tepasidan turib astrolyabiya2 asbobi bilan gorizontning pasayish burchagini o‘lchagan

• 6) dunyo aylana o‘tkazilgan sayohatlar ham Yeming shar shaklida ekanligini isbotlab bergan. Agar Yer shar shaklida bo‘lmaganda edi, sayyohlar yana o‘z joyiga qaytib kelmagan bo‘lur edi; 7) nihoyat, Yeming shar shaklidaligini kosmik raketalar va kosmonavtlaming parvozi uzil-kesil isbotlab berdi. Kosmonavtlar Yer atrofidan aylanib parvoz qilar ekanlar, planetamizning sharsimonligini o‘z ko‘zlari bilan ko‘rdilar. Kosmonavtlaming kosmosdan olgan fotosuratlari Yeming sharsimonligini ochiq-oydin ko‘rsatib berdi. Yer sharining ko‘lami haqidagi dastlabki ma’lumotlami qadimgi yunon, arab va 0 ‘rta Osiyolik olimlaming asarlarida uchratish mumkin. Miloddan oldingi II asrda yashagan yunon olimi Erotosfen hisobiga ko‘ra, Yer aylanasining uzunligi 39 000 km.ga teng. Umisming Siyena (hozirgi Asvon) shahri bilan Iskandariya shaharlarida 22-iyunda Quyosh nurining tushish burchagini o‘lchadi. Siyena shahrida 22-iyun tush vaqtida Quyosh 90° burchak hosil qilib tik tushsa, shu vaqtda undan 5 000 stadiya1 shimolda joylashgan Iskandariyada 82° 48’burchak bilan tutashgan, oraliqdagi farq 7° 12’ ga teng edi. Eratosfen bu ikki shahar orasidagi masofani 7° 12’ ga taqsimlab, uni 360° ga ko‘paytiradi, bu esa Yer shari aylanasining uzunligini ko‘rsatar edi: 5000 X 360° =250000 stadiya (ya’ni 39000-yoki 46000 km).1 Bir Misr stadiyasi 158 m, boshqa ma’lumotlarga ko‘ra 125 m.0 ‘rta asrlarda Yeming ko‘lamida Muso Xorazmiy va Beruniy ham hisoblab chiqargan. Abu Rayhon Beruniy tekis yer ustida qad ko‘targan tog‘ tepasidan turib astrolyabiya2 asbobi bilan gorizontning pasayish burchagini o‘lchagan