7 – mа’ruzа: Elektr kаttаliklаrning o‘lchоvlаri

Namunaviy o’lchovlar ishchi o‟lchovlarni va o‟lchash asboblarini qiyoslash 
uchun ishlatiladi. Ba‟zi bir o‟lchashlarda esa namunaviy o‟lchovlar bevosita 
qo‟llaniladi. 

---

Ishchi o’lchovlar bir xil kattaliklardagi qator o‟lchashlarni takror ko‟rsatish 
uchun ko‟p hollarda ko‟p qiymatli qilib yasaladi. 
 
2. Elektr yurituvchi kuchi (EYK) o’lchovi. 
EYKning namunaviy va ishchi o‟lchovi sifatida normal element xizmat 
qiladi. Normal element barqaror qiymatli EYK hosil 
qiluvchi 
galvanik 
elementdan 
iborat. 
Normal 
elementlar to‟yingan va to‟yinmagan holda yasaladi, 
ular bir – biridan konstruksiyasi va hosil qiluvchi 
EYKning barqarorligi darajasi bilan farq qiladi. 
To‟yingan normal element (8.1 – rasm) H – simon 
idishning bitta shisha trubkasiga musbat elektrod 
vazifasini o‟tovchi simob (2) quyilgan. Ikkinchi 
trubkaning tagida manfiy elektrod (3) vazifasini 
o‟tovchi kadmiyning simobdagi eritmasi bor. Simob 
ustiga simob sulfat oksidi va kadmiy sulfat 
aralashmasidan iborat pasta (1) qatlami joylashtirilgan. Simob (2) sulfat oksidi 
depolyazator, ya‟ni qutblanish hodisasini qaytarish vazifasini o‟taydi. Idishning 
yuqori qismiga kadmiy (8.1 – rasm) sulfatning to‟yingan eritmasi (5) quyiladi. 
Eritmaning to‟yinishini ta‟minlash uchun elektrodlar ustidan kadmiy sulfatning 
kristallari (4) joylashtirilgan. Bu tirsaklarning pastki qismiga normal elementni 
o‟lchash zanjiriga ulash uchun plastinadan yasalgan elektrodlar kavsharlangan. 
Shisha idish yaxshi izolyatsiyalangan quti ichiga joylashtiriladi.
To‟yingan normal elementlar 0.0005; 0.001; 0.002 va 0.005 aniqlik klasslari 
bo‟yicha ishlab chiqariladi. Ularning ichki qarshiligi 500÷1000 Ω ni tashkil etadi. 
Aniqligi 0.005 bo‟lgan to‟yingan normal elementning harorati 20