7 -маъруза. Юқори молекулали бирикмалар, асосий тушунчалар, полимерлар турлари


Download 376.82 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana30.01.2023
Hajmi376.82 Kb.
#1141111
1   2   3   4
Bog'liq
7-мавзу

поликонденсатланиш дейилади.
n a – A – b a – (– A – )n – b + (n - 1)ab 
бу ерда: a – A – b мономер звеноси; 
a ва b – мономер звеносининг функционал группалари; 
аb – ажралиб чиққан конденсат, яъни оддий модда. 
Masalan, butadien polimerlanib polibutadien hosil bo‘lish reaksiyasini ko‘raylik: 
Полимерланиш бир неча турлари: Радикал полимерланиш, фотокимёвий 
полимерланиш, радиацион полимерланиш ва бошқалар.
Инициаторлар актив марказни ҳосил қилувчи моддалар.
Улар: бензоил пероксиди, водород пероксиди, динитрил азо бис изо мой 
кислота, калий аммоний персулфатлар киради. 
Полимерларнинг хусусиятлари ва маҳсулотлари 
Синтетик полимерларнинг баъзилари кимёвий жиҳатдан олтин ва платинадан 
ҳам барқарор бўлса, баъзилари мустаҳкамлиги ва қаттиқлиги жиҳатидан 
олмосга яқинлашади. 
Синтетик полимерлардан конструкцион материаллардан кимёвий 
толалар, лак-бўёқлар, изоляция материаллари, ион алмаштирувчи сорбентлар, 
енгил ва мустаҳкам қурилиш ашёлари, тиббиёт мосламаларигача ишлаб 
чиқарилади. 
Юқори молекуляр бирикмалар кимёси бир неча юз ва минглаб 
атомлардан тузилган макромолекулаларнинг кимёвий хоссаларини
тузилишини, синтези ва таҳлилини, уларда кузатиладиган қонуниятларни 
ўрганади. 
Ўсимликлар организмининг асосий таркибий қисмини ташкил қилувчи 
целлюлоза, крахмал, лигнин, пектин бўлса, тирик организмдаги оқсиллар, 
гормонлар, ферментлар юқори молекуляр бирикмалардир. 
Полимерлар – юқори молекулали бирикмалар бўлиб (ЮМБ) жуда катта 
молекуляр массага эга. Полимерлар таркибида бири-бири билан боғланган 


мингларча атомлар киради. Полимерлар ажойиб хоссаларга эга бўлганлиги 
сабабли халқ хўжалигининг жуда кўп соҳаларида хусусан тўқимачилик ва 
енгил саноатда ишлатилади. Бу хоссалар қуйидагилардан иборат:

Юқори эластиклик хоссалари, яьни парчаланмасдан ва бузилмасдан 
юқори бўлмаган ҳароратда чўзилувчанлик. 

Оқувчанлик хоссалари, яьни юқори бўлмаган (150-300

C) хароратда 
оқувчан холатга ўтиши. Металларга нисбатан полимерлардан маҳсулот 
олиш осонроқ, чунки металлар 500-1500
0
C хароратда эрийдилар.

Тола ва парда плёнкалар хосил қилиш хоссалари, бошқа бирикмалар 
бундай хоссага эга эмас. Шу сабабли полимерлардан хар хил толалар, 
пардалар, синтетик чарм ва бошқа маҳсулотлар олинади. 
Халқ хўжалигида техника таррақиётинг ассосий йўналишларидан бири 
полимерлар кимёси ва кимёвий технологиясини жадал ривожлантиришдир. 
Маълум полимерлар материаллар ишлаб чиқаришда уч йўналишда 
ривожланади:

Пластик массалар, 

Кимёвий толалар, 

Эластомерлар (каучуклар). 
Буларни бир биридан ажратиш қийин учовига базан бир хил хом ашё 
ишлатилади.

Download 376.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling