7 bob. Nomoddiy aktivlar hisobi

7.3. 
Gudvill hisobining xususiyatlari 
Korxonaning bozor qiymati korxona tomonidan kelgusida olinish ehtimoli 
mavjud bo‘lgan iqtisodiy foyda bozori bahosini aks ettiradi. Korxonaning bozor 
qiymati bilan alohida aktivlarning balans qiymati o‘rtasidagi tafovut istalgan paytda 
o‘z ichiga korxonaning qiymatiga ta’sir etuvchi bir qator omillarni olishi mumkin. 
Biroq bunday tafovut ushbu paytda korxona nazorat qilayotgan belgilovchi 
aktivlarning qiymatini ifodalamaydi. 
Korxonaning o‘zi yaratgan gudvill aktiv sifatida aks ettirilmasligi kerak, 
chunki u korxonani sotib olish paytida xarid qilish narxi bilan mazkur korxonani 
tashkil qiluvchi aktivlarning haqiqiy narxi o‘rtasidagi tafovut sifatida yuzaga keladi. 
Xarid qilingan gudvillning miqdori hisob-kitob qilish yo‘li bilan, xarid 
qilinayotgan korxonaning haqiqiy qiymati bilan uni xarid qilish sanasidagi korxona 

---

sof aktivlarining bozor qiymati (barcha majburiyatlar summasi ayirilgan holda 
aktivlarning bozor qiymati) o‘rtasidagi tafovut sifatida aniqlanadi. 
Gudvill summasiga kelgusidagi iqtisodiy foydani kutib, xaridor tomonidan 
to‘lanadigan narxga qo‘shimcha sifatida qarash va alohida inventar obyekti sifatida 
hisobga olish lozim. 
Manfiy gudvill summasini doimiy xaridorlar mavjudligi omili, sifat 
reputatsiyasi, marketing va sotish malakasi, ish yuzasidan aloqalar, boshqarish 
tajribasi, xodimlar malaka darajasi va shu kabilar bo‘lmagan taqdirda, xaridorga 
taqdim etiladigan narxdan chegirma sifatida ko‘rish va muddati kechiktirilgan 
daromadlar (kelgusi davr daromadlari) sifatida hisobga olish lozim. 
Gudvill bo‘yicha amortizatsiya ajratmalari uning foydali xizmat muddati 
mobaynida boshlang‘ich qiymatini kamaytirish yo‘li bilan buxgalteriya hisobida aks 
ettiriladi. 
Gudvill summasini hisobdan chiqarish davri korxonaga kelgusidagi iqtisodiy 
foyda tushumi kutilayotgan davrning eng yaxshi bahosini aks ettirishi kerak. 
Gudvillning foydali xizmat muddati dastlab tan olingan paytdan boshlab yigirma 
yildan oshmasligi kerak (lekin korxonaning faoliyat ko‘rsatish muddatidan oshib 
ketmasligi lozim). 
Gudvill bo‘yicha amortizatsiya ajratmalari buxgalteriya hisobida aks ettirishda 
uning foydali xizmat muddati mobaynida boshlang‘ich qiymatini kamaytiriladi.
59 
Moliyaviy hisobotda gudvillning qiymati tegishli hisobot davrida amalga oshirilgan 
hisobdan chiqarishlarni chegirgan holda aks ettiriladi. 
Manfiy gudvill summasi sotib olingan amortizatsiyalanadigan alohida 
aktivlarning o‘rtacha tortilgan foydali xizmat muddati mobaynida muntazamlik 
asosida korxonaning moliyaviy natijalarga asosiy faoliyatdan boshqa daromadlar 
sifatida kiritiladi. 
Gudvill buyicha eng yuqori amortizatsiyalash muddatlari quyidagicha: 
- 
Avstraliyada 20 yilgacha; 
- 
Belgiya va Gretsiyada 5 yilgacha; 
- 
Buyuk Britaniyada korxonalar xususiyatiga bog‘liq; 

---

- 
Germaniyada 4 yildan 15 yilgacha, ayrim hollarda 40 yilgacha; 
- 
Daniyada 5 yilgacha va uzaytirilishi mumkin; 
- 
Estoniyada va Lyuksemburgda 5 yil; 
- 
Ispaniya va Italiyada 5 yildan 10 yilgacha; 
- 
Niderlandiya va Portugaliyada 5 yildan 20 yilgacha; 
- 
Rossiyada 20 yilgacha; 
- 
Fransiyada qat’iy belgilanmagan, asosan 20 yildan 40 yilgacha; 
- 
Shveysariyada 5 yildan 40 yilgacha; 
- 
Shvetsiyada 12 yil; 
- 
Yaponiyada 5 yilgacha. 
Misol. Ishlab chiqarish korxonasi 100 mln so‘mlik narxda boshqa tashkilotni 
sotib oladi. Oabul qilish-topshirish dalo- latnomasi imzolangan sanada sotib 
olinayotgan tashkilot bux- galteriya balansi ma’lumotlariga ko‘ra aktivlar qiymati 
60 mln so‘mni, joriy qiymatdagi majburiyatlar summasi 12 mln so‘mni tashkil etdi. 
Tegishli litsenziyaga ega baholash kompaniyasi o‘tkazgan baholash 
ma’lumotlariga ko‘ra aktivlar qiymati 85 mln so‘mga teng. 
Sof aktivlar summasi 73 mln so‘mni tashkil etadi. Tegishincha, gudvill 
summasi 27 mln so‘mga teng (100 — 73).