7-ma’ruza. Atom tuzilishi

Elektron qavatlarning Bor nazariyasi bo’yicha tuzilishi.

• Elektron qavatlarning Bor nazariyasi bo’yicha tuzilishi.
• Daniyalik fizik Nils Bor o’z nazariyasida atomning yadro modelidan, nurlanishning kvant nazariyasi va nurlanishning uzluksizlik tabiatini hisobga olgan holda:
• 1. Elektronlar yadro atrofida har qanday orbitalar bilan emas, ma’lum aylanma orbitalar bilan aylanadi.Bu orbitalar “ruxsat etilgan” orbitalar deyiladi.
• 2. ”Ruxsat etilgan” orbitallar bo’yicha harakatlanishda elektronlarnur tarqatmaydi.
• 3. Elektronlar bir “ruxsat etilgan” orbitaldan ikkinchisiga o’tishda nur tarqatadi.Bu elektromagnit kvanti energiyasi atomning oxirgi holatdan boshlang’ich holatga o’tgandagi energiyalari farqidan topiladi.

h=E2 – E1

E2 va E1 atomdagi turli energetik holatlardagi energiyalar farqi.

6. Kvant mexanikasining nazariy asoslari

1924 y.da fransuz fizigi de- Broyl korpuskulyar to’lqin dualizmi nafaqat fotonlar uchun, balki elektron uchun ham o’rinli degan fikrni ilgari surdi:

= h|m•v
m –elektronning massasi va v- harakat tezligi.
Mikrojismlarning ikki yoqlama xossalarini 1927 y.da
Verner Geyzenberg tomonidan ta’riflangan noaniqlik prinsipi tushuntiradi.
Mikrojismlarning tezligi (yoki impulsi p=m•v)
va fazoviy holatini (koordinatlarini) bir paytni o’zida
aniqlash mumkin emas.Bu noaniqlik prinsipi quyidagicha formulaga ega:
qv h|m

• Holat noaniqligi (q) va tezlik noaniqligi ko’paytmasi h|m dan kichik bo’lishi mumkin emas. Noaniqlik prinsipi mikrojismlar uchun butunlay boshqacha qonunlar qo’llanishini ko’rsatadi.

7. Elektron bulut

Kvant mexanikasida elektronning atomdagi holati elektron bulut orqali ko’rsatiladi.

To’lqin funksiyasini qiymati =f(x,y,z) ga teng, bu yerda x,y,z koordinata nuqtalari.