7-Ma`ruza. Mavzu: Dispersion muhiti gaz, suyuq va qattiq moddadan iborat bo`lgan kolloid sistemalar. Reja

r— zarracha radiusi, π = 3,14); Stoks qonuni quyidagicha ta`riflanadi: qovushoq suyuqlik ichida paydo bo`ladigan qovushoq qarshilik kuchi zarracha xarakati tezligiga proportsional bo`ladi.
F=Bv; bu yerda V—proportsionallik koeffitsienti bo`lib, uning qiymati 6πηr ga teng; binobarin F = 6πηrv dir.
Agar dispers fazasi qattiq moddadan iborat aerozol` zarrachasining erkin xarakat uzunligi zarracha radiusidan katta bo`lsa, Stoks qonunining quyidagi o`zgargan tenglamasidan foydalanish mumkin:
F = (15.9)


Milliken ko`rsatishicha, (X.8) formuladagi doimiy koeffitsient A ning qiymati 0,864 ga teng. Juda mayda va juda yirik zarrachalarga (r = 20 — 30 nm) ega bo`lgan aerozollar Stoks qonuniga bo`ysunmaydi. Dispers fazasi suyuq moddadan iborat aerozollar uchun yuqorida keltirilgan tenglamalardan foydalanib bo`lmaydi. Unday aerozollarning xossalarini tavsiflash uchun maxsus tenglamalar mavjud (bunday tenglamalarda suyuqlikning qovushoqligi e`tiborga olinadi). Xavoda (gazda) xosil qilingan aerozol-larning qovushoqligi suyuqlik ichida xosil qilingan kolloid eritma qovushoqligidan kichik bo`lgani uchun zarrachalarning broun xarakati aerozollarda kuchliroq ifodalangan bo`ladi. Masalan, zarrachalar­ning xavoda o`rtacha kvadratik siljishi xuddi o`sha modda zarrachasining suvdagi eritmada siljishidan 5000 marta ortiqdir.
Eynshteyn va Smoluxovskiyning broun xarakatiga oid nazariyalari aerozollar uchun ham qo`llanila oladi. By yerda ham λ / r ning roli katta. Agar aerozol` uchun λ / r < 1 bo`lsa, Eynshteyn va Smoluxovskiy nazariyasidan quyidagi formula kelib chiqadi:
(15.10)
Agar aerozol` zarrachalari juda kichik bo`lsa,
(15.11)
formula muvofiq keladi (bu yerda x² — zarrachaning kvadratik siljishi, t — vaqt).