7-мавзу. Тафакк

Энтимема. (Қисқартирилган қатъий силлогизм). Энтимема деб, асослардан бири ѐки хулосаси тушириб қолдирилган силлогизмга айтилади. Энтимема - ақлда, фикрда деган маънони англатади. Энтимемада силлогизмнинг тушириб қолдирилган қисми ѐдда сақланади. Энтимемалар уч турли бўлади:
1. Катта асоси тушириб қолдирилган. 2. Кичик асоси тушириб қолдирилган. 3. Хулосаси тушириб қолдирилган.
Эпихейрема. Эпихейрема – мураккаб қисқартирилган силлогизм бўлиб, унинг ҳар икки асоси қисқартирилган оддий силлогизм (энтимема) лардан иборат бўлади.
Мисол:
Илмий қонунлар исботланган фикрлардир, чунки улар ҳақиқатдир. Физика қонунлари илмий қонунлардир, чунки улар табиат қонунларидир Физика қонунлари исботланган фикрлардир.
Индуктив хулоса чиқариш эмпирик умумлаштириш шаклида содир бўлиб, унда бирорта белгининг маълум бир синфга мансуб педметларда такрорланишини кузатиш асосида, шу белгининг мазкур синфга тегишли барча пердметларга хослиги ҳақида хулоса чиқарилади.
Индуктив хулоса чиқариш билвосита хулоса чиқариш ҳисобланади, яъни унинг асослари иккита ва ундан ортиқ ҳукмлардан ташкил топган бўлади. Улар, одатда, якка предмет ѐки предметлар синфининг бир қисмини ифода қиладилар. Хулосада эса, бир мантиқий синфга мансуб предметларнинг барчасига нисбатан умумий ҳукм тарзидаги фикр ҳосил қилинади.