7 Olmoshlar va o’zgaruvchilar

7.3 | L_Type+Var - o‘zgaruvchili til

Bir modelga aloqador qat’iy ma’noga ega o‘zgarmaslarga qarama-qarshi biz o‘zgaruvchilarning modelda qat’iy donatatsiyaga belgilanishini xohlaymiz.Biz bundan o‘zgaruvchilarning izohini I belgilash vazifasi orqali tavsiflamasligimizga erishamiz,chunki bu modelning bir qismi hisoblanadi.Buning o‘rniga biz o‘zgaruvchilarning ma‘nosi uchun muntazam va modelningdan mustaqil yangi biz funksiyani kiritamiz.

O‘zgaruchili leksikon: Biz o‘zgaruvchilar uchun modeldan mustaqil izohni shakllantirishimizdan oldin dastlab o‘zgaruvchilarni yangi bir tilning qismi dev tavsiflashimiz lozim,ularni esa L_Typ+Var deb ataymiz.Bundan kelib chiqadiki, o‘zgarmaslarning to‘plami bilan birgalikda(har bir tip uchun) o‘zgaruvchilarning ham bir qanchasi(har bir tip uchun) ega bo‘lamiz.Biz so‘ngi bo‘limdan bog‘lovchilar uchun tavsiflarni ham qoldirib ketamiz,keyinchalik bog‘lovchilarga ega bo‘lsak ham.
(13) Lexikon für L_Typ2+Var
a. K a. Kσ ⊂ Lex (Har bir tip a uchun o‘zgarmaslarning bir qanchasi)
b. V(13) Lexikon für (har bir tip a uchun sanoqsiz o‘zgaruvchilar)
O‘zgaruvchilar va o‘zgarmaslar bir xil semantik tipga ega bo‘lsalar ham turli xil leksik kategoriyalar hisoblanadi. Bunda eng muhim farq har bir tip uchun o‘zgarmaslar to‘plam chekli va potentsial bo'sh (va ko'pchilik turlar uchun bo'sh bo'ladi), o'zgaruvchilarning har bir tipi uchun bizga cheksiz o'zgaruvchilar to‘plami kerak bo'lishidir. Hisoblash mumkin deb to'plamning o‘xshash elementlarini natural sonlar bilan raqamlashga aytiladi. Ikkala jihat ham bizning maqsadlarimizga mos kelmaydi, lekin ular uchun rasmiy tillarning asosiy mantiqiyligida juda muhimdir.Ma'lum umumlashtirishlarni isbotlash uchun taxmin qilinadiki, har doim orqaga qaytish uchun boshqa o‘zgaruvchilar mavjud; o‘zgaruvchilar to‘plami "ishlatilmasligi" kerak. Biroq, biz ushbu kirish kontekstida bunday dalillarni keltirmaymiz.
O‘zgatuvchilar uchun konvensiyalar: Konstantalar uchun biz konvensiyaga amal qilgan holda ularning obyekt tilidagi qolgan bo‘laklarini taqlid qiluvchi qalin, kichik shriftlardan foydalangan bo‘lsak, o‘zgaruvchilar uchun kursiv harflardan foydalanamiz. Asosan, har bir tur uchun cheksiz ko'p o'zgaruvchilarga ega bo'lish uchun o'zgaruvchilarni turlari bilan birga x sifatida yozish va ularni indeks bilan ta'minlash kifoya.
(14) a. x_e,1, x_e,2, x_e,3 ... , x_e,23 ..., , x_e,1980, , x_e,2017 ...
b. x_t,1 , x_t,2, x_t,3 ... , x_t,55 ..., , x_2017, ,x_e,2081 ...
c. x_{〈e, t〉,1}, x_{〈e, t〉,2}, x_{〈e, t〉,3} ... , x_{〈e, t〉,25} ..., , x_{〈e, t〉,2011} ...
Bu yerda ham biz odatiy konvensiyalarga rioya qilishni xohlaymiz va o‘zgaruvchilar aniq adabiyotda keng tarqalgan tartiblashlardan foydalanamiz, shunda ko'p hollarda tiplar va indekslardan foydalanish zarur bo'lmaydi.
(15) O‘zgaruvchilarning konvensiyalari
a. tip e ning o‘zgaruvchilari: x, y, z
b. tip t ning o‘zgaruvchilari: p, q, r
c. tip ning o‘zgaruvchilari: P, Q, R
Agar bizga bir xil turdagi uchtadan ortiq o'zgaruvchilar boshqa turlar uchun atamalar yoki o'zgaruvchilar kerak bo‘lsa, biz o'zgaruvchilarda aniq turlar va indekslarni belgilaymiz.
Grammatika o‘zgaruvchilar bilan: Grammatika L_Typ+Var oldingi tillarga qarshi o’zgarishsiz qoladi, chunki o ‘zgaruvchilar bir qarashda o‘zgarmaslar kabi kombinatorikaga rioya qiladi, xuddi biz 7.2 qismda ko‘rganimizdek. O‘zgarmaslar kabi o‘zgaruvchilarni ham yaxshi shakllangan ko‘rinishda ifodalash uchun shunchaki butun lug‘at yaxshi shakllangan ifodalarning bir qismi deymiz, bu orqali barcha o‘zgarmaslar barcha o‘zgaruvchilar kabi o‘rganiladi.
G

rammatik nuqtai nazardan qaralsa, o‘zgaruvchilar bilan o‘zgarmaslar orasida farq yo‘q. To‘ldiruvchi o‘rnidagi o‘zgarmasli gap va xuddi shu o‘rindagi o‘zgaruvchili gap semantik tarafdan bir xil tuzilishga ega.
Bu yana biz (11)dagi olmoshli gap olmosh bilan mos keltirgan tuzilishga mos keladi, va kishilik olmoshining atoqli ot kabi qo’llanilishi albatta intuitsiyani aks ettiradi.

O‘zgaruvchili modellar: L_Typ+Var uchun modellarning tavsifida hech narsa o‘zgarmaydi.Va bu ushbu o‘rinda hal qiluvchi vazifasini o‘taydi. I belgilangan vazifasi oldingi o‘zgarmaslar kabi chegaralangan holda qoladi va o‘zgaruvchilarda kengaymaydi.

(I har bir L _Type+Var ning o‘zgarmaslari D dan model teoretik to‘ldiruvchiga mos keladigan belgilash funksiyasidir)

Yuqorida ta‘kidlanganidek, bu uchun motivatsiya shuki, o‘zgaruvchilarning ma’nosi model orqali aniqlanmasligi lozim ( Eslatma: I-funksiyasi modelning qismidir ). O‘zgaruvchining ma‘nosi modeldagi “faktlar” ni o‘zgartirmasdan o‘zgara olishi kerak. Texnik jihatdan to‘gri bo‘lmasa ham, I belgilash funksiyasini illuziyasi dunyoda faktlar orqali aniq bo’ladigan ifodalarning asossiz leksik ma’nosi deb tasavvur qilishimiz mumkin. Bunga qarama-qarshi o‘zgaruvchining ma’nosi dunyodagi faktlar orqali emas, balki ko‘proq kontekst orqali aniq bo‘ladi. Aytilganidek, bu o‘ylanishlar faqat illustratsiyaga xizmat qiladi, chunki texnik olib qaralganda biz bu o‘rinda kontekstni modellashtirmaymiz.O‘zgaruvchilar model orqali ma‘nosiga ega bo‘lmagani tufayli bu o‘ylanishlar konseptual motivatsiya beradi. Buning o‘rniga ular ma‘nosini interpretatsiyaga moslab oladoi.

O‘zgaruvchili interpretatsiyalar: O‘zgaruvchilarni tilimizga o‘zi bilan olib kiradigan hal qiluvchi o‘zgarishni biz faqat interpretatsiya funksiyalarining tavsifida topamiz.Oldin shuni aytishimiz kerakki, leksik iboralar uchun izohlash vazifasini endi belgilash funksiyasiga yo‘naltira olmaymiz. Quyidagi tur uchun tavsif to‘gri kelmaydi (bu erda yulduzcha »*« bilan ifodalanadigan narsa grammatik bo'lmagan yoki qabul qilib bo'lmaydigan lingvistik misollar uchun odatda qo'llaniladi):
Ta'rif ishlamaydi, chunki I funktsiyasi faqat konstantalar uchun aniqlanadi, lekin o'zgaruvchilar bilan biz hozir leksikonda doimiy bo'lmagan ifodalarga egamiz. O'zgaruvchilar ma‘nosini qayerdan oladi? Bu erda qo'llaniladigan strategik hiyla shundaki, biz shunchaki o'zgaruvchilar uchun boshqa belgilash funksiyasini kiritamiz. Bu funksiya o'zgaruvchilarni taqsimlash funksiyasi deb ataladi va odatda g sifatida belgilanadi, aslida I funktsiyasi bilan aynan bir xil, faqat konstantalar o'rniga o'zgaruvchilar uchun. u bir o'zgaruvchining modelda denotatsiyasini tartibga soladi. Bu, albatta, I -funktsiyasiga butunlay parallel, faqat o‘zgarmaslar o'rniga o'zgaruvchilardan iborat. O'zgaruvchilarni taqsimlash funksiyasining misoli (20)dagi kabi ko‘rinadi. Biz, shuningdek, taqqoslash uchun shunga o'xshash I-funktsiyasini taqdim etamiz parallellikni aniqlashtirish uchun.




I
-funksiya singari, o'zgaruvchilarni belgilash funksiyasi g ning ifoda turlarini hurmat qilishi va faqat o'zgaruvchining turiga mos keladigan o'zgaruvchilarga denotatsiyalar berishi bilan chegaralangan. Shunday qilib, e tipidagi o'zgaruvchilar D_e dan individuallar, o'zgaruvchilar tayinlanadi. Typ〈e, t 〉dagi o‘zgaruvchilar mos ravishda D〈e, t〉dan haqiqat qiymatlaridagi individlarning funksiyalariga tayinlanadi va shunday davom etadi.
Shuning uchun o'zgaruvchilar va o‘zgarmaslar bu o‘rinda qaysi funksiya ularga ma'no berishida farq qiladi. O‘zgarmaslarda bu I tayinlash funktsiyasi, o'zgaruvchilarda esa bu o'zgaruvchilarni taqsimlash funksiyasi g. Agar biz leksik iboranining interpretatsiyasini tavsiflamoqchi bo'lsak, bu bilan birga holatni farqlash ni ham olamiz va ifodaning ma'nosini I funktsiyasi bo‘yicha, agar u o‘zgarmas bo'lsa yoki g-funktsiyasi bo‘yicha, agar u o'zgaruvchi bo'lsa. Izohning tavsifida shu muhimki, bu ikkalasi ham modelga va o‘zgaruvchilarni taqsimlashga aloqoador bo‘lishi lozim, chunki I -funksiyasiga qarama-qarshi ravishda o'zgaruvchilarni taqsimlash funksiyasi modelning bir qismi emas.
(21) L _Type+Var uchun interpretatsiya
⟦
⋅⟧M,g L _Type+Var uchun har bir yaxshi shakllangan ifoda model M ga va o‘zgaruvchilarni taqsimlash g ga aloqador bo‘lgan L _Type+Var uchun interpretatsiya quyidagicha:
(21) da ko‘rinib turganidek, bu yerda oxirgi marta hali keyinroq aniqlashgan taqsimlash funksiyasiga yo‘naltirilganida murakkab ifodalarning interpretatsiyasi o‘zgaradi, agar biz leksik darajaga yetganimizda va o‘zgaruvchi ishtirok etsa. Bu quyidagi holatda namunaviy hisoblash bilan ko'rsatilgan.
(
22)dagi o‘zgarmaslarni va ortiqcha o‘zgaruvchilarni olamiz. Modelga misol sifatida quyidagini beramiz:
B
u modelning umimiy qismi sifatida berilganlar bilan birgalikda o‘zgaruvchilarning taqsimlanishini ham tavsiflashimiz lozim.
(
22) dagi modelga aloqador va (23)dagi taqsimlash vazifasini quyidagi misolda tahlil qilishimiz mumkin.
B
u ifodada murakkab ifodni o‘z ichiga olgani tufayli (20b) dagi gap dastlab 2 marta qo‘llaniladi.
B
u qadamdan so‘ng faqat leksik ifodalar yotgani tufayli (21a) gapdan foydalaniladi.Bundan kelib chiqadiki, eike va quvib o'tish I-funktsiyasi yordamida modeldan talqin qilinishi mumkin, x o'zgaruvchisi esa o'z denotatini g o'zgaruvchini ajratish orqali oladi.
Agar biz (22) va (23) dan tegishli qiymatlarni kiritsak (bu erda biz birinchi navbatda quvib o'tish denotatsiyasini funktsiyaga o'tkazamiz), biz gapning haqiqat qiymatini olamiz.
S
hunday qilib, biz (24) ifodaning ma'nosini kompozitsion tahlil qildik.