8 – Leksiya. Kalsiynasiya prosessinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

66-Súwret. Úlken returlı soda pechleriniń júklegish-ılaqtırǵıshı: 1 – ıǵal bikarbonattı qabıllaw ushın awız, 2 – baraban, 3 – reduktor, 4 – elektromotor, 5 – aralastırǵısh, 6 – qalaqlı bılǵawıshlar, 7 – lyuk, 8 – aralastırǵıshtıń qaqpaǵı, 9 – nawa, 10 – sodanı qabıllaw ushın awız, 11 – baraban, 12 – soda beriliwiniń regulyatorı, 13, 15, 16 – pıshaqlar, 14 – tártiplestiriwshi valik, 17 – bılǵawıshtıń valı.

Shnektiń aylanasında baraban menen birgelikte pechtiń qaqpaǵına qatırılǵan cilindr formasındaǵı elek 3 aylanadı. Elektiń ishki betine, onıń qırları boylap kovsha 4 belleri 8 qıstırılǵan, ol korec dep te ataladı. Baraban aylanǵanda kovshalar tómengi halatqa túsip sodanı aladı hám joqarǵı halatqa kóterilip onı elekke saladı. Elekten ótken soda shnektiń ishine túsedi hám onda shnektiń oń tárepinde jaylasqan, shtucerge 5 qaray háreketlenedi. Sodanıń iri bólekleri elekten pechke qaytadan tógiledi, ol jerde áste – aqırın maydalanadı. Pech remontlaw ushın toqtatılǵanda elekke 3, barabannıń diywallarına jetip turıwshı beller 8 ildiriledi, ol azlap sodanı pechten qırshıp aladı. Barabanda qalıp qoyǵan soda qoldan alınadı. Soda pechlerin qızdırıw ushın, kómirde, mazutta hám tábiyiiy gazde islewshi oshaqlar qollanıladı.

67-Súwret. Returlı soda pechiniń túsiriwshi qurılması:
1 – pechtiń barabanı, 2 – túsiriwshi shnek, 3 – cilindrlik elek, 4 – bel – kovshalar, 5 – tógiwshi shtucer, 6 – venecli shesternya, 7 – qursaw, 8 – túsiriwshi bel, 9 – shınjır.
68-súwrette mazut jaǵılatuǵın retursız soda pechiniń oshaǵı hám gaz júriwshi trubalarınıń morılarınıń dúzilisi kórsetilgen. Pechtiń barabanı 4 gerbishten órilgen diywaldıń ishinde jaylasadı, ol diywal barabannıń tómengi bóliminde oshaq 2 hám gaz júriwshi trubanı 5 payda etedi. Onıń eni 2,4 m, uzınlıǵı 7-12 m hám biyikligi 3,5 m bolǵan kamera kórinisinde boladı. Oshaqqa mazutta eki forsunkalar 1 shashıratıp beredi. Oshaq diywalındaǵı tereze hám hawa júriwshi truba 9 arqalı oshaqqa janılǵınıń janıwı ushın zárúr bolǵan hawa, tútin shıǵarıwshı morı arqalı siyrekletilgen hawa kelip túsedi. Beriletuǵın mazuttıń muǵdarı, truboprovodta ornatılǵan ventil járdeminde tártiplestiriledi, ol arqalı mazut forsunkalarǵa kelip túsedi. Hawanıń muǵdarı, pechtiń tartıw shamasınıń ózgertiliwi arqalı tártiplestiriledi. Mazut – hawa normal qatnasta bolǵanda jalın ashıq-sarǵısh reńge hám 1400 ⁰C qa shamalas temperaturaǵa iye boladı.

68-Súwret. Mazut penen qızdırılıwshı retursız soda pechiniń oshaǵı hám morıları (gazoxodı):
1 – forsunka, 2 – oshaq, 3 – qorǵawshı reshetka gúmbez, 4 – pechtiń barabanı, 5 – morı (gazoxod), 6 – qaqpaq (zaslonka), 7 – borov, 8 – ayırǵıshlar (rassekateli), 9 – hawa júriwshi truba.
Pechtiń tartıw shaması borovta 7 ornatılǵan qaqpaq 6 arqalı tártiplestiriledi. Pechtiń barabanın kúyiwden saqlaw ushın bazıda oshaqqa qorǵawshı torlı gúmbez (svod) 3 soǵıladı, ol, biraq júdá tez jemiriledi. Oshaq gazleriniń gaz júriwshi trubanıń barlıq kesimi boylap bir tegis bólistiriliwine ayırǵıshlar (rassekateli) 8 – oshaqtıń 2 ot jaǵarlıǵına shaxmat tártibinde tóselgen, otqa shıdamlı gerbish kolonkalar, imkaniyat jaratadı. Gaz júriwshi trubaǵa 5 kelip túsiwshi oshaq gazleriniń temperaturası 800-900 ⁰C; gaz júriwshi trubadan borovqa 7 shıǵa beriste ol 380-420 ⁰C shekem tómenleydi.
Bazı-bir zavodlarda soda pechleri tábiyiy gazde isleydi. Bul janılǵı túri pechlerdiń hám xızmet kórsetiwshi jumısshılardıń jumısı ushın ádewir qolaylı sharayatlar jaratadı. Tábiyiy gaz qalmaǵanda forsunkalardıń sanı kóbeytiledi hám olardıń bir bólegi barabannıń frontı boylap ornatıladı.
Kómirde jumıs islegende oshaqtıń konstrukciyası kózgenekli tor hám kúldi shıǵarıp taslawshı maslamalardıń bolıwı sebepli jánede quramalasadı.