8-bob. Mehnat va ish haqi hisobi

Ish vaqtining qisqartirilgan muddati quyidagilar uchun 
belgilanadi:
- o ‘n sakkiz yoshga toMmagan xodimlar ( 0 ‘zR MK 242-modda);
- I va II guruh nogironi boMgan xodimlar ( 0 ‘zR MK 220- 
moddaning uchinchi qismi);
-noqulay mehnat sharoitlaridagi ishlarda band boMgan xodimlar 
( 0 ‘zR MK 117-modda);
-alohida tusga ega boMgan ishlardagi xodimlar ( 0 ‘zR MK 118- 
modda);
192

---

-u ch yoshga to‘lmagan bolalari bor, byudjet hisobidan moliyaviy 
jihatdan ta’minlanadigan muassasalar va tashkilotlarda ishlayotgan 
ayollar ( 0 ‘zR MK 228-1-modda).
Yuqori darajadagi his-hayajon, aqliy zo‘riqish, asab tangligi bilan 
bog‘liq, y a’ni alohida tusga ega bo‘lgan ishlardagi ayrim toifadagi 
xodimlar uchun (tibbiyot xodimlari, pedagoglar va boshqalar) ish 
vaqtining muddati haftasiga o ‘ttiz olti soatdan oshmaydigan qilib 
belgilanadi. Bunday xodimlar ro‘yxati va ular ish vaqtining aniq 
muddati 0 ‘zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan belgilanadi.
Xodim uchun belgilangan kundalik ish (smena) muddatidan 
tashqari ishlash ish vaqtidan tashqari ish deb hisoblanadi.
Ish vaqtidan tashqari ishlar xodimning roziligi bilan qo‘llanishi 
mumkin.
Ish smenasining muddati o ‘n ikki soatdan iborat boMganda, 
shuningdek mehnat sharoiti o ‘ta og‘ir va o ‘ta zararli ishlarda ish 
vaqtidan tashqari ishlarga yo ‘l qo ‘yilmaydi.
Mehnat haqining miqdori ish beruvchi bilan xodim o ‘rtasidagi 
kelishuvga binoan belgilanadi. Mehnat haqi qonun hujjatlari bilan 
belgilangan eng kam miqdordan oz boMishi mumkin emas va uning eng 
ko‘p miqdori biron bir tarzda cheklanmaydi.
Har bir xodim o ‘ziga yuklatiladigan mehnat vazifalari doirasi bilan 
oldindan tanishtirilishi lozim.
Ishdagi yutuqlar uchun xodimga nisbatan rag‘batlantirish choralari 
qoMlanilishi mumkin. Rag‘batlantirish turlari, ulami qoMlanish tartibi, 
afzallik va imtiyozlar berish jam oa shartnomalari, ichki mehnat tartibi 
qoidalari va boshqa lokal hujjatlarda, jam oa kelishuvlarida, intizom 
to‘g ‘risidagi ustav va nizomlarda belgilab qo‘yiladi.
Xodimga mehnat intizomini buzganligi uchun ish beruvchi 
quyidagi intizomiy jazo choralarini qoMlashga haqli:
1) hayfsan;
2) o ‘rtacha oylik ish haqining o ‘ttiz foizidan ortiq boMmagan 
miqdordajarima.
193

---

Intizomiy jazoning amal qilish muddati jazo qo‘llanilgan kundan 
boshlab bir yildan oshib ketishi mumkin emas. Agar xodim shu muddat 
ichida yana intizomiy jazoga tortilmasa, u intizomiy jazo olmagan deb 
hisoblanadi.
Intizomiy jazoni qo‘l!agan ish beruvchi o ‘z tashabbusi bilan, 
xodimning iltimosiga binoan, mehnat jam oasi yoki xodimning bevosita 
rahbari iltimosnomasiga ko ‘ra jazoni bir yil o ‘tmasdan oldin ham olib 
tashlashga haqli.