8 Ma’ruza: Temperament, xarakter va faoliyatning individual xususiyatlari, kasbni egallash masalalari

 
Xolerik temperamentli kishilar chaqqon, g’ayratli, nihoyatda harakatchan, 
qo’zg’aluvchan bo’ladilar. Xoleriklar tinib-tinchimas, o’zini tuta bilmasligi, 
jo’shqinligi, serjahlligi, kungli soviydiganligi bilan farqlanadi. Haddan ortiq 
dangallik, serjahllik, ko’ngilga qattiq tegadigan so’zlar ishlatish va boshqalar 
tufayli ba’zilar bunday kishilarni jamoada yoqtirmaydilar. 
Egiluvchan emas, kuchli qat’iylik, diqqatning ko`chishida qiyinchiliklar 
mavjud. Yuqori tezlikda psixik tempga ega. Ekstravert. Tez qo`zg`aluvchan, u 
mimika jestlardan ig`odalanadi. Qat’iy tez, insonlarga nisbatan intiluvchi.
Melanxolik temperamentli kishilar ishda odatda passiv, harakatlari sust, 
ko’pincha kam qiziquvchan bo’ladilar. Ularda hissiyot va hayajonli holatlar 
sekin paydo bo’ladi, biroq chuqurligi, zo’r kuchi va davomiyligi bilan farq 
qiladilar, melanxoliklarni ranjitish oson, tez xafa bo’ladi va xafagarchilikka 
bardosh bera olmaydilar. Melanxoliklar odamlarga aralashmaslikka va 
yolg’izlikka moyil bo’ladilar. Uncha tanish bo’lmagan, yangi kishilar bilan 

---

aloqa qilishdan o’zlarini chetga tortadilar, yangi sharoitda ko’pincha o’zlarini 
noqulay sezadilar. 
O`z-o`ziga ishonch yo`q, arzimagan narsalardan 
tushkunlikka tushadi. Qat’iy emas, tez charchaydi, ishchan emas, diqqati tez 
bo`ziladi.
Ta’lim jarayonida melanxolik o’quvchilar kuchli va uzoq davom 
etadigan zo’r berishlikni ko’tara olmaydilar, chunki bunday holda ular 
miyasidagi nerv hujayralari tezlik bilan muhofaza tormozlanishiga o’tib 
oladilar. 
Inson pisixik faoliyatining sodir bo’lishiga ta’sir ko’rsatuvchi temperament 
hamda nerv sistemasining tug’ma xususiyatlarini bilish o’qituvchiga uning 
ta’lim va tarbiyaviy ishida katta yordam beradi.