8-mavzu. Ishlab chiqarish korxonasining ratsional tashkiliy struktrasini shaklllantirish Reja

Ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi. Ishlab chiqarishni tashkil etishda ixtisoslashuv muim o’rin tutadi.
Ixtisoslashuv - ayrim korxona yoki uning bo’linmalarini ma`lum bir turdagi mahsulot yoki uning ayrim qismlarini ishlab chiqarishga moslashtirishdir.
Mehnat tasimotiga ko’ra ixtisoslashtirishning uch xil turi mavjud: buyumli, texnologik, detalli.
Ixtisoslashtirishning ushbu turlari nafaat asosiy ishlab chiqarishga, balki yordamchi ishlab chiqarishga am xosdir. Masalan, instrumentlar va tamirlash stexini ixtisoslashtirish, o’l instrumentlarini ishlab chiqaruvchi, mashina va jihozlarni tamirlashda ishlatiladigan instrumentlarni ishlab chiqaruvchi bo’linmalarni tashkil etishda ko’rinadi.
Ixtisoslashtirishning yuorida ayd etilgan shakllari tarmoq, tarmoq ichidagi va tarmoqlararo ixtisoslashuv ko’rinishida namoyon bo’ladi.
Tarmoq ixtisoslashuvi buyumli ixtisoslashuv ko’rinishida namoyon bo’ladi. Tarmoq ichidagi ixtisoslashuv bir turdagi mahsulotni ishlab chiqarishni tarmoq korxonalari ichida tasimlanishini ko’zda tutadi.
Tarmoqlararo ixtisoslashuv detalli va texnologik shakllar bilan bolangan bo’lib, bir ancha tarmoq korxonalari foydalanadigan mahsulot turini ishlab chiqarishda ko’rinadi.
Korxonalarning bir xil turdagi mahsulot ishlab chiqarishga moslashtirilishi korxona ishlab chiqarish bo’linmalarining am ixtisoslashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi.
Ixtisoslashtirishning aysi shaklini o’llash shu korxonadagi ishlab chiqarish sharoitiga, ishlab chiqarilayotgan mahsulot turiga, ishlab chiqarish turiga, texnika va texnologiya darajasiga boli. Ko’p ollarda korxonalarda ar uch shakl am birgalikda uchraydi.
Ichki buyumli ixtisoslashuv buyumli yakunlangan stexlarni tashkil ilish orali amalga oshiriladi. Bunda ar bir uchastka aloida detal va bo’inlarni ishlab chiqaradi. Masalan: shesternya, boltlar, gaykalar, vallar ishlab chiqaradi.
Ichki texnologik ixtisoslashuvda texnologik jiatdan bir xil bo’lgan jarayonlar bir uchastkaga birlashtiriladi. Masalan: uyish stexi, mexanik stex, yiuv stexi.
Ixtisoslashtirishning muim tomoni shundaki, u ishlab chiqarishni mexanizasiyalashtirish, asbob-uskunlardan samarali foydalanish, progressiv usullarni o’llash, ishlab chiqarishning bir maromda ishlashini ta`minlash imkonini yaratadi. Bundan tashari ixtisoslashuv korxonalarda ommaviy ishlab chiqarish elementlarini o’llash imkoniyatini kengaytiradi.