8-sinf. Geometriya. Mavzu

O`qituvchi. O`quvchi javobi 1. To`rtburchakda 2ta 4-2

2. Beshburchakda 3 ta 5-2

3. Olti burchakda 4ta 6-2

4. n burchakda (n-2) ta

Uchburchaklar soni (n-2) ta, ya`ni ko`pburchak tomonlari sonidan 2 taga kam bo`ladi. Ko`pburchakning burchaklari yig`indisi uni tashkil qiluvchi uchburchak burchaklari yig`indisiga, ya`ni 180<sup>o</sup>ga teng bo`ladi.

Demak,

a) uchburchak burchaklari yig`indisi nimaga teng?

Javob: 180^o (n-2)

b) to`rtburchak burchaklari yig`indisi necha gradusga teng? Javob: 360^o

v) beshburchakda-chi?

Javob: 540^o,

180^o, 180^o 2, 180^o 3, …

1. Qavariq ko`pburchakning ichki burchaklari yig`indisi 180^oga karrali bo`ladi.

2. Qavariq ko`pburchakning har bir burchagi 180<sup>o</sup>dan kichik bo`ladi.

3. Ko`pburchak burchaklari yig`indisi haqida teorema qavariq bo`lmagan ko`pburchaklar uchun ham o`rinli.

Ko`pburchak tashqi burchaklarining yig`indisi.

O`qituvchi: Ko`pburchakning tashqi burchagi deb nimaga aytiladi?

Javob: Ko`pburchakning berilgan uchidagi tashqi burchagi deb, uning shu uchidagi ichki burchagiga qo`shni burchakka aytiladi.

2-savol. Ko`pburchakning har bir uchida nechta tashqi burchak yasash mumkin? Javob: 2 ta.

O`qituchi: Qavariq n burchakning har bir uchidan bittadan olingan tashqi burchaklari yig`indisi 360^oga teng. C

Isboti. B D

A E

Ko`pburchakning har bir uchida bittadan tashqi burchak yasaymiz

a)Ko`pburchakning ichki burchagi va unga qo`shni bo`lgan tashqi burchak yig`indisi necha gradus bo`ladi?

Javob:180^o

b) U holda barcha ichki va har bir uchidan bittadan olingan tashqi burchaklar yig`indisi nimaga teng ?

Javob: 180^o n ga teng.

v)Hamma ichki burchaklar yig`indisi nimaga teng?

Javob: 180^o(n-2) ga teng.

Bundan tashqi burchaklar yig`indisi: 180^o n-180^o (n-2) = 180^o n-180^o n+360^o =360^o ga teng ekanligini topamiz.

4.Mustahkamlash. Masalalar yechish. 12-masala og`zaki yechiladi.

Javob: qavariq ko`pburchakning har bir ichki burchagi 180^o dan kichik, shuning uchun u

1) 359^o 2) 181^o 5) 180^o bo`lishi mumkin emas.

3) 179^o 4) 142^o bo`lishi mumkin.

13-masala. Qanday qavariq n burchakda uning hamma burchaklari:

1) o`tmas 2) to`g`ri 3) o`tkir bo`lishi mumkin?

Javob: 1.o`tmas: beshburchak,

Oltiburchak, n>5.

2.To`g`ri: n=4 to`g`ri to`rtburchak

Kvadrat.

3. O`tkir: n=3 uchburchak.

14-masalani o`qituvchi o`quvchilar bilan birgalikda yechadi.

1) 1080^o .

Yechish: 180^o (n-2)=1080^o , n-2=6, n=8

ta tomoni bor.

3) 3960^o . 3-ni o`quvchilar mustaqil yechib ko`rishlari kerak.

15-masalani o`qituvchi tushuntirib beradi.

15-masala. Ko`pburchak ichki burchaklarining va bitta tashqi burchagining yig`indisi 1000^o ga teng .

Ko`pburchakning tomonlari soni nechta?

Yechish. Qavariq ko`pburchakning ichki burchaklari yig`indisi 180^oga karrali, shuning uchun 1000^oni quyidagicha yozib olamiz.

1000^o=180^o 5+100^o

180^o 5-ichki burchaklar yig`indisi, 100 esa biror tashqi burchagidir. 180^o (n-2)=180^o5 dan n-2=5, n=7ni topamiz. Javob 7 ta.

5. Test topshiriqlari. Har bir qatorga 2 ta kartochka beriladi.

1. Qavariq 6 burchakning ichki burchaklari yig`indisi necha gradus?

a) 700^o b) 720^o c) 680^o

2. Har bir burchagi 135^o bo`lgan qavariq ko`pburchakning nechta tomoni bor?

a) 10 b) 8 c) 12

3. Qavariq 7 burchakning ichki burchaklari yig`indisini toping.

a) 900^o b) 800^o c)820^o

4. Har bir burchagi 120^o bo`lgan qavariq ko`pburchakning nechta tomoni bor?

a) 8 b) 10 c) 6

5. Qavariq 8 burchakning ichki burchaklari yi`gindisini toping.

a) 1060^o b) 1080^o c) 1800^o.

6. Har bir burchagi 150^o bo`lgan qavariq ko`pburchakning nechta tomoni bor?

a) 10 b) 12 c) 15.

6. Baholash. Darsda faol qatnashgan o`quvchilar baholanib, baholar jurnalga va o`quvchilarning kundaliklariga qo`yiladi.

Uyga vazifa. 14 (2); 16; 17- masalalar.

Vaqt taqsimoti:

1. Tashkiliy qism 2 min.

2. Takrorlash 3min.

3. Yangi mavzu 12min.

4. Mustahkamlash 18min.

5. Test 7min.

6. Baholash, uy vazifa

berish 3min

Jami: 45 min.

8-sinf. Geometriya.

Mavzu: Teng yonli trapetsiyaning xossasi.

Maqsad:

Ta`limiy: o`quvchilarni teng yonli trapetsiyaning xossasi bilan tanishtirish;

Tarbiyaviy: o`quvchilarni mehnatsevarlikka, chidamli, qat`iyatli va tartibli bo`lishga undash;

Rivojlantiruvchi: o`quvchilarning diqqatini, ziyrakligini, ijodkorligini rivojlantirish.

Dars jihozi: darslik, estafeta qog`ozi, plakat.

Dars turi: yangi bilim va tushunchalar berish – aralash dars.

Dars metodi: guruhlarga bo`lish,

Savol-javob.

Darsning borishi:

1. Tashkiliy qism. Salomlashish, davomat.

2. Uyga berilgan vazifalar so`raladi.

O`quvchilar yecha olmagan masalalarga ko`satmalar beriladi. O`tilgan mavzuni takrorlash uchun savollar beriladi.

1. O`qituvchi:

- qanday shakl to`rtburchak deb ataladi? U qanday belgilanadi?

O`quvchi:

- to`rtta nuqta va bu nuqtalarni ketma- ket tutashtiruvchi to`rtta kesmadan iborat shakl to`rtburchak deyiladi.

ABCD yoki BCDA kabi belgilanadi.

2. O`qituvchi:

- qanday to`rtburchakni trapetsiya deyiladi?

O`quvchi:

- ikkita tomoni parallel, qolgan ikki tomoni parallel bo`lmagan to`rtburchak trapetsiya deyiladi.
3. O`qituvchi plakatda yasalgan to`rtburchaklar ichidan trpetsiyani topib aytishni talab qiladi.

O`quvchilar trapetsiyani oson topadilar. O`qituvchi o`quvchilardan trapetsiyaning qaysi tomonlari asos, qaysi tomonlari yon tomon deb atalishini va chizmadan ko`rsatishini so`raydi.

4.O’qituvchi. Teng yonli trfpetsiya deb qanday trfpetsiyaga aytiladi?

O`quvchi:

- yon tomonlari teng bo`lgan trapetsiya, teng yonli trapetsiya deyiladi.

3. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

O`qituvchi:

- daftaringizga teng yonli trapetsiyani yasang va uni ABCD deb belgilang, men doskada yasayman.

Bu yerda AD=a-katta asosi,

BC=b-kichik asosi bo`lsin. Kichik asosining B uchidan BP balandlikni o`tkazamiz.

Savol. Balandlikning P asosi AD tomoni qanday kesmalarga ajratdi?

Javob: AP va PD kesmalarga.

O`qituvchi teoremani to`liq aytadi.

Teorema. Teng yonli trapetsiya ning o`tmas burchagi

uchidan o`tkazilgan balandlik katta asosini

uzunliklari asoslari ayirmasining yarmiga va

asoslari yig`indisining yarmiga teng bo`laklarga

ajratadi,ya`ni:

AP= ; PD=.

Isbot. C uchidan CF balandlikni o`tkazamiz.

B C

A P F D

Savol. Trfpetsiya qanday shakillarga ajraladi?

Javob:To`g`ri to`rtburchak va 2 ta to`g`ri burchakli uchburchakka ajraldi.

Savol. Shu to`g`ri burchakli uchburchaklar haqida nima deya olasiz?

Javob. Ular teng uchburchaklar.

ABP= DCP, chunki AB=CD – shartga ko’ra;

BP=CF-BC va AD parallel to`g`ri chiziqlar orasidagi masofa.

Uchburchaklar tengligidan

AP=FD kelib chiqadi.

PBCF to`g`ri to`rtburchakda PF=BC=b.

Demak, ,