8-sinf ona tili darsligidagi mashqlar, matnlar, lug`atlar

Holvafurush-xolvafurush 
Huvullamoq-huvillamoq 
 Irigatsiya-irrigatsiya 
 ta’magir, 
 memor-me`mor
 
41-DARS MATN VA LUG‘ATLAR BILAN ISHLASH  
 
71--topshiriq. Matnni diqqat bilan o`qing. Talaffuzi va yozilishi bugungi me’yordan 
farqlanuvchi so`z va qo`shimchalarni belgilang.  
SO‘Z CHAMANIDA ZAMONA VA TAVORIX
Darbozasi sharqi-janubiyga qaratib qurilg‘an bu dong‘dor saroyni Toshkand, 
Samarqand va Buxoro savdogarlari egallaganlar, saroydagi bir-ikki hujrani istisno qilish 
bilan boshqalari musofirlar ila to‘la. Saroy ahli kunduzgi ish kuchlaridan bo‘shab 
hujralariga qaytqanlar, ko‘b hujralar kechlik osh pishirish ila mashg‘ul, shuning uchun 
kunduzgiga qarag‘anda saroy jonliq: kishilarning shaqillashib so‘zlashishlari, xoxolab 
kulishishlari saroyni ko‘kka ko‘targudek. Saroyning to‘rida boshqalarg‘a qarag‘anda 
ko‘rkamrak bir hujra, anovi hujralarga kiygiz to‘shalgani holda bu hujrada qip-qizil 
gilam, uttalarda bo‘z ko‘rpalar ko‘rilgan bo‘lsa, munda ipak va adras ko‘rpalar, 
narigilarda qora charog‘ sasig‘anda, bu hujrada sham’ yonadir, o‘zga hujralarda yengil 
tabi’atlik, serchaqchaq kishilar bo‘lg‘anida bu hujraning egasi – boshqacha yaratilishda. 
… Otasining valine’mati bo‘lg‘an bir bekning zulmini iqror etish haqiqatan ham 
taajjubka loyiq edi. Azizbekning Turkiston xonlig‘ining eng zolim va mustabid 
sanalg‘an beklarining biri va uning o‘z qaramog‘ida bo‘lg‘an Toshkand aholisiga 
qilg‘an zulmlari Farg‘onaga doston, ammo Akram hojining bu savoli Azizbekning eng 
yaqini bo‘lg‘an bir kishining o‘g‘lini sinab ko‘rishlik uchun edi. Bu sinash natijasi 
Akram hojining taajjubini orttirdi va buning sirrini bilishka qiziqsindi…
Hasanalining sinashi nihoyatiga yetkandek bo‘ldi, hatto yuqoridag‘i javobni eshitkan 
vaqtida nima uchundir o‘zini bir turlik kulgidan arang to‘xtatib qolg‘an edi. Yana 
o‘rtada xomushlik hukm surib, Hasanali ishni tuzikroq ochish va yo shu ko‘yi qoldirib 
ketaberish talashida edi. Hasanali bekning har bir siriga o‘zini mahkam deb 
hisoblag‘anliqdan darhaqiqat, Otabekka mahram bo‘lishg‘a loyiq bir mehribonchiliqqa 
ega bo‘lg‘anliqdan xo‘jazodasi bilan ochiq so‘zlashish fikriga keldi. Bir necha daqiqa 
muqaddima uchun reja qurib o‘lturgandan so‘ng tilga keldi.
… Bu kunlarda Marg‘ilonda shunday xabar chiqib qoldi. “Toshkand hokimi bo‘lg‘an 
Azizbek Qo‘qong‘a qarshi bosh ko‘targan. Xon tomonidan xiroj (zakot, soliq) uchun 
yuborilg‘an devon beklarini o‘ldirgan!” Ikkinchi kun bu xabar tag‘i ham boshqacha to‘n 
kiydi: “Musulmonqul Normuhammad qushbegiga besh ming sipoh qo‘shib, Toshkand 
ustiga jo‘natqan!”
… Xalq: “Kerak, albatta, kerak, taqsir! Agar ruxsat bersangiz, bu kundan boshlab