58-dARS HOL
105-topshiriq. Gaplarni ko‘chiring. Ajratilgan gap bo‘laklarining qanday so‘roqqa
javob bo‘lishini vaqanday bo‘lakka tobelanayotganini hamda qaysi so‘z turkumiga
mansubligini aniqlang.
1. Degil inson desang ani ne ajab, bo‘lmasa qirq yashar da –qancha? aql-u adab.
(Sayfi Saroyi) 2. Kishi ko‘pgina narsalarsiz –qay holda?ham yashay oladi, lekin
tanholikda –qay tarzda? yashay olmaydi.
(L.Berne) 3. Biri mahv bo'layotgan joyda ikki kishi birlashib-qay tarzda? biri-birini
qutqarishi mumkin. (O.Balzak) 4. Kishi jamiyat uchun yaralgan. U yolg‘iz –
qanday? yashashga layoqatli emas va yakka -qay holda?yashashga jur’ati yetmaydi.
(U.Blekstoun) 5. Kishi uzlatda-qayerda? yashay olmaydi, unga jam oat kerak.
(I.G yote)6. Faqat odamlar orasidagina-qayerda? kishi o‘z-o‘zini anglashga qodir.
(I.Gyote)
Bilib oling
Hol ko‘proq kesimga bog‘lanib, undan anglashilganish-harakatning o‘rnini,
paytini, holatini, bajarilish sababini, maqsadini, daraja-miqdorini bildiradigan
ikkin-chi darajali bo‘lak. Hollar qanday, qanday qilib, qay tarz- da, qayerda,
qayerga, qayerdan, qachon, nega, nima uchun, qancha kabi so‘roqlarning
biriga javob bo‘ladi. Shunga ko‘ra, o‘rin holi, payt holi, ravish holi, daraja-
miqdor holi, sabab holi va maqsad holi farqlanadi.
Hol ravish, kelishik shaklidagi va ko‘makchili otlar, olmoshlar, sifat, son,
taqlid so‘z va fe’lning xoslangan shakllari bilan ifodalanishi mumkin.Bir
mustaqil so‘z bilan ifodalangan hoi sodda, ken- gaygan birikma bilan
ifodalangan hoi murakkab holsanaladi.
III.MUSTAHKAMLASH
123-mashq. Yuqoridagi ilmiy matnni jadval shaklida ifodalang
1
O`rin holi
Qayerga?,qayerda?
2
Payt holi
Qachon?,qachongacha?
3
Ravish holi
Qanday?,qay
holda?qay
tarzda?
4
Sabab holi
Nega? Nima uchun? Nima
sababli?
5
Maqsad holi
Nima maqsadda?
6
Daraja-miqdor holi
Qay darajada?
106-topshiriq. Gaplarni ko‘chiring. Hollarning sodda va murakkab ko‘rinishlarini
farqlang.
Hollarning tuzilish jihatdan turi
Sodda hol
Murakkab hol
Darhol,ba`zan,yaroqsiz
Do'stlaringiz bilan baham: |
