9-14-laboratoriya

Talabalar yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlarni o’qib o’rganib qisqacha xullosa va nazorat savollariga yozma ravishda javoblar yozib hisobot tayorlaydilar.


Laboratoriya ish№ 10.
Mavzu: Asinxron ikkilik 4 raziryadli hisoblagichlarni tadqiq etish.


Ishning maqsadi:Asinxron hisoblagichlar
Ayiruvchi hisoblagichlar.Ketma-ketli ayiruvchi hisoblagichlar a navbatdagi sanoq impulsi kelishi bilan hisoblagichdagi son bittaga kamayadi. Bu hisoblagichlarda birinchi impuls kelishi bilan maksimal ikkilik son (uchrazryadli hisoblagichda Q₁=Q₂=Q₃=1) yoziladi, keyin har yangi impuls kelishi bilan 0 qiymatgacha kamayib boradi
10.1-rasmda keltirilgan hisoblagich ayiruvchi bo`lib ishlashi mumkin. Buning uchun keyingi triggerlarning C kirishini o`zidan avvalgi triggerning invers chiqishlariga ulash, S asinxron kirishni esa birorboshlang`ich sonni o`rnatish uchun ishlatish kerak.


Ayiruvchi hisoblagichning holatlar jadvali
10.2- jadval

M	Q3	Q2	Q1
0	1	1	1
1	1	1	0
2	1	0	1
3	1	0	0
4	0	1	1
5	0	1	0
6	0	0	1
7	0	0	0
8	1	1	1

Agartrigger20.2-rasmdakeltirilganidek, kirishimpulsiningkesimibilanboshqarilsa, ayiruvchihisoblagichsxemasinituzishdakeyingikeluvchitriggerkirishiavvalgitriggerningto`g`i (noinvers) chiqishibilanulanadi.
Ixtiyoriy sanoq moduliga ega bo`lgan ketma-ketli hisoblagichlar.
Umuman olganda, K≠2<sup>n</sup>bo`lgan hisoblagichlar tuzishda, mos keluvchi ikkilik hisoblagich sxemasiga ortiqcha holatlarni bartaraf etuvchi teskari aloqa kiritiladi. Masalan, sanoq moduli 3 ga teng bo`lgan hisoblagich tuzish uchun ikki razryadli ikkilik hisoblagichni (K= 2<sup>2</sup>=4) qo`llash kerak. Unda ikkilik soni 11 ga teng bolgan bitta ortiqcha holatni (K= 2²­­ - 1 = 3) bartaraf etish mumkin, ya’ni triggerlar to`rtinchi emas, uchinchi impuls kelishi bilan nolga o`tishi kerak. Bunday sxemalarni tuzish uchun JK-triggerlar qulay hisoblanadi. Ikkita JK- triggerida bajarilgan, sanoq moduli 3 ga teng bo`lgan hisoblagich sxemasi 10.3-rasmda keltirilgan. Ketma-ketli hisoblagichlarni JK-triggerlarini kiritib turlicha ulash yordamida ixtiyoriy Ksonini hosil qilish mumkin.
Reversivhisoblagichlar.Hisoblagichlardagi sanoq yo`nalishi(tartibi) razryadlararo aloqalar turini o`zgartirib turlicha bo`lishi mumkin.

10.3-rasm. Sanoq moduli K=3 bo’lgan ketma-ketli hisoblagich sxemasi

Masalan, har bir triggerning sanoq kirishlarigaT₀=MQ_K=1MQamalini bajaruchi, ya’ni multipleksor bo`lgan VA-YOKI-EMAS MElarini kiritib, reversiv hisoblagich hosil qilish mumkin. Dinamik T-triggerda bajarilgan bunday reversiv hisoblagichning sxemasi 10.3- rasmda keltirilgan.

V kirish trigger ishini to`xtatadi va unga yozilgan ma’lumot ancha muddat ichida saqlanishi mumkin. Ketma-ket uzatishli hisoblagichlar ichki tuzilmasining soddaligi bilan ajralib turadi, lekin kichik tezkorlikka ega, chunki triggerning har bir ulanishi, avvalgisi qayta ulangandan so`ng amalga oshadi. Shuning uchun chiqishda ma’lumot o`rnatilishining minimal vaqti quyidagiga teng:
T_K1.min =Nt_{k ,}
bu yerda: N — hisoblagich razryadlari soni, t_K hisoblagich bir razryadining qayta ulanish vaqti.