9-Lek: Gósh hám gósh ónimlerin konservalawdıń texnologiyası, gigiyenası ha’m ekspertizası Reje

As duzı járdeminde saqlaw múddetin uzaytırıw
Gósh tuzlangandan keyin tuzdıń osmotik basımı joqarı bolǵanlıǵı sebepli, duz kletka ishindegi suwdı shıǵarıp kletkaǵa singadi. Duzlaw ushın gósh mayda bóleklerge bólinedi. Duzlawdan aldın gósh 20 -30 S temperaturada sawıpıladı hám duzlaw ushın arnawlı xanaǵa ótkeriledi, xananıń temperaturası 20 -40 S bolıwı kerek.
Gósh hám gósh ónimleri úsh qıylı usılda tuzlanadi: qurǵaqlay, hól hám aralas
Qurǵaqlay duzlaw - Hár bir túyir góshga duz qospası surtiladi, keyininen ıdısqa salınıp zichlanadi hám gúdi etip izbe-iz teriledi keyininen waqıtı waqıtı menen duz qospası sepiladi.
Qospa quramı -10 kg palaw duzı, 10, 1 g nitrit hám 1, 5 kg qumshekerden ibarat.
Hól usıl - bul usılda okoroka, koreyka, bekon soyılǵan maldıńları tuzlanadi. Bunda okoroka bólekleri ıdıslarǵa terilip ústinen duzlaq solinadi.
Aralas usıl - bul usıl eki usıldı qospası esaplanadı (qurǵaqlay hám hól)
Uzaq múddetke saqlaw ushın mólsherlengen tuzlangan suyek góshi hám dudlangan shoshqa góshi óndiriste aralas duzlaw usılı qollanıladı.
Ultrafiolet nurlar menen konservalaw - gósh hám gósh ónimlerin ultraftolet nurlar menen konservalaw bakteriya hám zamarıqlardı óltiriwge tiykarlanǵan. Nurlandırıw nátiyjesinde ónimlerde shiriw protsessiniń aldı alınadı hám bir waqıtta azıq-awqat ónimleri saqlanatuǵın xana hawası mikroblardan tazalanadı. Nurlandırılǵan gósh hám gósh ónimleriniń úy temperaturasında saqlanıwı 3-5 márte artadı. Bunday góshtiń jetilisiw múddeti hám 3-4 márte kemeyedi. Gósh hám muzxana sanaatında BUV-15 hám BUV-30 bakteritsid lampalar qollanıladı. Bul lampalardıń quwatı 15-30 vt bolıp, olar ortalıq temperaturası +10, +25 dáreje bolǵanda isletiledi. Olar uzınlıǵı 254 mmk tolqınlı 80 % bakteritsid nurlardı shıǵaradı. Bul lampalar ónimler saqlanatuǵın xanalardıń shipiga shaxmat taxtası formasında ornatıladı.
M.M. Danilov maǵlıwmatlarına qaraǵanda UBN menen nurlandırılǵan gósh +17 dárejede 12 kún, nurlandırılmaǵan gósh bolsa 3 kún, nurlandırıp, pisirilgen kolbasalar (úy temperaturasında) 18 sutka, yarım dudlanǵan kolbasalar 30-35 sutka óz halatın saqlaǵan.
İonlanıwshı (radioaktiv) nurlar menen konservalaw – bul nurlar atomlardan elektronlardı ajıratıw kúshine iye. Sol atomlardan ionlar payda qılıwshı nurlarǵa ionlanıwshı nurlar dep ataladı. İonlanıwshı nurlarǵa katod, gamma, alfa, rengen nurları kiredi hám bul nurlardıń hámmesi mikroblardı óltiriw qábiletine iye. İonlanıwshı radiatsiya nurları tásirinde nárseler ısıtılmaydı hám kem deneturlanadı. Góshti ionlanıwshı radiatsiya menen nurlandırıwǵa «suwıq» sterillew delinedi hám bul usıl menen keyin ala gósh muzlatadı.
Gósh hám gósh ónimlerin sterillew ushın gamma nurlarınan paydalanıladı, sebebi bubl nurlar ónimniń tereń bólimine óte aladı. Gamma nurlarınıń orayı bolıp kobalt (SO⁶⁰), tseziy 137 (S137) hám izotoplar aralaspası esaplanadı. Gamma nurların alıw ushın izotoplar reaktorlarǵa jaylastırıladı, olardan shıqqan nurlar stirilleniwshi ónimlerge jiberiledi nurlandırıw olardıń dozasına qarap birneshshe minuttan birneshshe saatqa deyin dawam etedi. Góshtiń absolyut stirilleniwi ushın 1-2,5 ml FER fizik ekvivalent rengen gamma nurları kerek nurlandırılǵan qus, shoshqa góshleri úy temperaturasında jańalıq qásiyetlerin joǵaltpastan 6-8 ay saqlanadı.
Karbonat angidrid gazı menen konservalaw. Bul gazdıń 10-20 % kontsentratsiyası kópshilik mikroblardıń ómir súriwin toqtatadı. Muskul hám may toqımaları karbonat angidrid gazlerdi jaqsı sińirip aladı. Nátiyjede mikroorganizmniń ósiwi olardıń tek bet bólimlerinde emes, biraq ishki bólimlerinde de páseyedi, bunnan tısqarı maylardıń gidrolizleniwi hám oksidleniwi tómenleydi. Bul usıldıń kemshiligi sonnan ibarat SO₂ niń kontsentratsiyası 20 % assa, góshtiń reńi qarayadı hám de ónimlerdi karbonat angidrid járdeminde saqlaw ushın germetik kameralarınıń bolıwı talap qılınadı.


Qadaǵalaw sorawları :
1. Abioz degende neni túsinesiz?
2. Anabioz degende neni túsinesiz?
3. Dezinfiksiya degende neni túsinesiz?
4. Deratizatsiya degende neni túsinesiz?