9-mavzu: avtomobil yo‘llarini qidiruvida yuzalarni taxeometrlarda nivelirlash usuli orqali tasvirga olish reja

Yuzalarni kvadratlar tuzib nivelirlash. Kvadratli usuli ochiq, relefi tekis joylarda foydalaniladi. Kvadradratlarning uchlaridagi nuqtalar planli balandlik asosi bo‘lib xizmat qiladi:
1 Kvadratlar bo‘yicha nivelirlashda abrisda kvadrat burchaklarning uchlari raqam va harflar bilan belgilandi;
2 Katta maydonlarni niverillashda joyida avval burchak o‘lchash asbobi teodolit va ruletka yordamida tomonlari 100 – 1000 m masofali tashqi katta kvadrat uchlari belgilab olinadi. So‘ngra, har bir katta kvadratlar tomonlari 10 marta kichik bo‘lgan uzunlikdan iborat ichki kvadratlar bilan to‘ldiriladi. Belgilangan nuqtalar joyida qoziqlar bilan mahkamlanadi;
3 Rejalash jarayonida abris olib boriladi va unda joyning chegaralari, tafsilotlar ko‘rsatiladi;
4 Nivelirlash ishlari nivelir bilan “o‘rtadan turib” nivelirlash usulida nivelirlanib, kvadrat uchlari bog‘lovchi va oraliq nuqtalarga ajratilib nivelirlanadi;
5 Nivelirlash joyning relefiga ko‘ra: bir, uch yoki unda ko‘p va har bir kvadratni alohida−alohida stansiyalarda olib borish amaliyotga kiritilgan.
Dala ishlari.
Dala ishlari joyida kvadrat to‘rlarini rejalash va nivelirlash ishlaridan iborat bo‘ladi. Ushbu o‘lchash ishlarini tartibini bayonini keltirami:
1. Joyida kvadrat to‘rlarini rejalash. Joyida kvadratlarni rejalash ishlari quyidagicha bajariladi:
− joyida AD chizig‘ini o‘tkazib A va D nuqtalarini qoziqlar bilan belgilaymiz (9.2− rasm).
−Lenta yoki dalnomerlardan foydalanib kvadratlar tomoniga d masofalarni qo‘yib chiqamiz;
− A nuqtaga burchak o‘lchash asbobini o‘rnatib, joyidagi AD chizig‘idan 90⁰00^′ teng bo‘lgan gorizontal burchak o‘lchanib, AV chizig‘i bo‘yicha yo‘nalishni belgilab olamiz;
− AV chizig‘i bo‘ylab, A nuqtadan boshlab ketma-ket d masofa-larni qo‘yib chiqamiz. Bu ishlarni V,S nuqtalarida xam xuddi yuqoridagi usul bo‘yicha VS, SD yo‘nalishlarda d masofani belgilaymiz va tashqi kvadratni hosil qilamiz;
− Ichki kichik kvadratlarni rejalash uchun 2 - nuqtaga burchak o‘lchash asbobini o‘rnatib 2-2 yo‘nalishi bo‘yicha (VS yo‘nalishidagi 2- nuqtagacha ishorat qozig‘ini o‘rnatib) d masofalarni o‘lchab joyida qoziqlar bilan belgilab chiqamiz. Bu ishlar barcha 3-3, 4-4 va h.o. yo‘nalishlarda birdek amalga oshirladi;
− Kvadratlarni rejalash bilan bir vaqtda joyida relefni xarakterli nuqtalari va planda tasvirlash uchun tafsilot belgilanib boriladi. Tafsilotlar perpendikulyar (misol, K nuqta, 9.2- rasmda) yoki chiziqli tutashtirish (misol, L nuqta, 9.2 - rasmda) usulida kvadratlar tomoniga nisbatan o‘lchanib barcha o‘lchash ishlari abrisga tushiriladi. Abrisda, kvadrat uchlari, relefni xarakterli nuqtalari va oqim yo‘nalishlari ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak.