9-mavzu: shovqin va titrashdan himoyalanish Reja: Shovqin tasnifi va uni meyorlashtirish. Shovqinga qarshi kurash usullari

 
 
Manbaning shovqin chiqarishini kamaytirish. 
Manbaning shovqin chiqarishini kamaytirish usuli eng radikal usullardan hisoblanib, u 
shovqinni keskin kamaytirish imkonnini beradi. Bu shovqinli mashinaning konstruksiyasini yoki 
texnologik jarayonni uzgartirish yoki amalga oshiriladi. Masalan, mashina va uskunalardagi 
zarbalixarakatlarni zarbasiz xarakatlarga almashtirish, agregatlarning kichik tezlanishi kinematik 
sxemelarini yaratish va x.k.
Manbadagi shovqini pasaytirishda eng kulay usullardan biri detallarning titrashini 
kamaytirishdir. Buning uchun, metaldan detallarni ichki ishkalanish koeffitsiyenti katta bo’lgan 
materiallar (rezina, bitum, bo’tumlashtirilgan kigiz, karton) bilan koplanadi.
Plastmassadan yasalgan shersternyalarni qo’llash va shesternyalar yuzasini rezina bilan 
koplash shovqinni sezilarli darajada pasaytiradi. Pnevmatik yigiruv mashinalarida xalkali yigiruv 
mashinalariga nisbatan shovqin 10-20 dB kamdir.
Keyingi yillarda kupgina fabrikalarda shovqinni kamaytirish maksadida T-150 kushib urash 
mashinasining ekssentrik mexanizmi arikchali barabancha bilan almashtiriladi. Bunda asosiy 
shovqin manbai bo’lgan ip yunaltirgich, ekssentrik va uning vali kerak bo’lmay koldi va ular olib 
tashlanadi.
To’qimachilik sanoatida shovqin, asosan mexaniq va avtomatik tukuv dastgoxlaridan 
chiqadi. Dastgox mexanizmlarining zarbali ish prinsipi ayniksa tepki mexanizmi xarakat uzatuvchi 
shesternyalar, batanning va mokining urilish paytlarida shovqin oshib ketadi. AT-120-5 avtomatik 
dastgoxning ish paytidagi shovqin darajasi 98 dB bulsa, moksiz ishlaganda esa 83 dB ga, batan va 
pogonyalkasiz ishlaganda 79 dB, tepki mexanizmisiz ishlaganda 79 dB, tepki mexanizmisiz 
ishlaganda esa 65 dB gacha kamaygan.
Avtomatik tukuv dastgoxlari ishining zarbali prinsipining uzgarishi, mokisiz dastgoxlarga 
almashtirish shovqin darajasini sezilarni kamaytirish imkonini beribgina kolmay, shu bilan birga 
uning ish unumdorligini oshirishga imkon beradi.
Fakatgina mexaniq tukuv dastgoxlaridan to’g’ri tishli xarakatlantiruvchi shesternyarni 
kiyshik tishlilarga almashtirishning uzgina shovqin darajasini 60-75 % ga kamaytiradi. 
Shesternyalarni sifatli va aniq qilib tayyorlash 3-4 dB, xarakat uzatuvchi qismlarning sifatli 
moylanishi esa shovqin darajasini 2-3- dB ga kamaytiradi.