9-tema. Jáhán bazarı hám xalıqaralıq sawda. Mámleket tólew balansı

Analitik varianttaǵı tólew balansı tómendegi quramǵa iye.
A. Ámeldegi schyot — ámeldegi operaciyalar balansı. Bul schyot sawda balansın óz ishine alıp, ol jaǵdayda FOB bahalarında esaplanǵan eksport/import kólemi, sırtqı sawda menen baylanıslı xızmetler balansı, turizm boyınsha tólemler, adamlardıń isbilermenlik iskerligi menen baylanıslı bolmaǵan pul ótkizbeleri hám de investiciyaları boyınsha dáramatların sáwlelendiredi.
B. Kapital schyot — kapital menen baylanıslı operaciyalar schyoti. Bul schyotda kapital transfertlar — tiykarǵı fondlar yamasa tiykarǵı fondlarni satıp alıw hám kapital qurılıs ushın moijallangan qarjıiar háreketi sáwlelendiriledi.
D. Finans schyoti — finans sırısları menen operaciyalar schyoti. Ol jaǵdayda tuwrıdan-tuwrı, portfel investiciyalar, finanslıq derivativlar, basqa túrdegi (naq shet el valyuta, ámeldegi schyotlardagi qaldıqlar hám depozitlar, ssuda hám zaymlar, múddeti ótip ketken qarızdarlıq hám b.) investiciyalar sáwlelendiriledi.
E. Sap aljasıqlar hám joytıwlar. Bul elementqa basqa operaciyalar hám pitimler boiimi boyınsha bir tárepleme sáwlelendirilgen ekvivalentler kiritiledi.
F. Rezerv aktivler. Bul boiim de rezervlerdiń ózgeriwi, XVF kreditleri hám qarızlarınan paydalanıw hám de ayrıqsha finanslıq támiynlew (sırtqı qarızdı restrukturizatsiyalash) haqqındaǵı maiumotlar sáwlelendiriledi.
Tólew balansı mámleket valyuta -finans jaǵdayın analiz qılıw hám sırtqı ekonomikalıq siyasattı islep shıǵıw predmeti esaplanadı. Ayırım jaǵdaylarda qolaysız tólew balansı ayırım mámleketler hám mámleketler gruppaları ortasında kelispewshilikler keltirip shıǵaradı. Tólew balansınıń úzliksiz kemtarlıqqa ıye bolıwı kópshilik mámleketlerde valyuta stuldıń tómenlewi hám altın -valyuta rezervleri kóleminiń qısqa - rishiga alıp keledi. Nátiyjede mámleketlerdiń húkimetleri hám Oraylıq bankleri tólew balansı deficitligin finanslıq támiynlew ushın valyutada kreditler qosıwǵa yamasa tólew balansı kemislikin kemeytiwge qaratılǵan valyuta siyasatın ámelge asırıwǵa májbúr bolıwadı.