A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

2 .6 . Manbalarning ma/munini tahlil etish
M anbalaming mazmunini tahlil etish deganda qo'lyozma asaming 
tarkibi va voqealar bayonini tahlil qilish, tushuntirish, g'oyaviy-siyosiy 
saviyasi va ilmiy qiymatini aniqlash masalalari anglashiladi.
QoMyozma asaming ilmiy qiymatini unda nimalar bayon etilganligi, voqea 
-hodisalaiga muallifning xolis munosabati, keltirilgan dalil va ma’lumotlaming 
to'g'riligi va oldinga surilgan fikr va g'oyalar bilan belgilanadi.
Tarixiy asaming asl nusxa, original bo'lishi yoki kompilyativ, ya’ni 
boshqalar ma’lumotlami terib yoki aynan keltirishi, to'la va noqisligi, qisqaligi, 
voqealaming qay tarzda bayon etilishi ham muhim ahamiyat kasb etadi.
Ilmiy tadqiqotlarda original va m o'tabar qoMyozmalarga tayanib ish 
olib borish, har bir dalil va m a’lumot, raqamlar eng ishonchli, nodir, 
birlamchi manbalardan olinishi kerak. Boshqalar kitobida keltirilgan 
m a’lumotlardan saqlanish lozim.
0 ‘tmish jamiyat sharoitida yozilgan asarlaming mualliflari ko'pincha 
o ‘zlari keltirayotgan dalillardan to ‘g‘ri xulosa chiqarmaydilar, ulaming 
fikrlarida noaniqlik, chalkashlik va qarama-qarshilik ham uchraydi. Bu 
tabiiy hoi, albatta. Chunki, ular yashab ijod etgan m uhitning o'zi 
ziddiyatlar bilan ajralib turar edi.
Yozma manbalarda qarama-qarshi fikrlar bilan bir qatorda xolisona 
mulohazalar ham uchraydi. Bunday paytlarda muallif ko'pincha o ‘z fikr 
va mulohazalarini pardozli iboralar va istiorali so'zlar orasiga yashiradi. 
Goroskop — odam tug'ilganda uning taqdirini yoki biron ulug' shaxs 
ishtirokida sodir bo'lishi mumkin bo'lgan muhim voqeaning natijasini 
sayyoralaming o'sha paytdagi holati va o ’rniga qarab maxsus jadvallar 
vositasida oldindan belgilash, shuningdek, ko‘p asraw al bo’lib o'tgan va 
aynan muallif bayon qilmoqchi bo'lgan voqeaga o'xshash faktlami misol
16

---