A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

o lin ish i, 
bu yerda islom dinining tarqatilishi ham da m am lakatning 
S o m o n iy la r 
hukm ronligi yillaridagi tarixini bayon etadigan noyob m anbadir.
Bu asam ing forsiy m atni 1892, 1894, 1904 va 1939-yillarda Parij, 
Buxoro va T ehronda chop etilgan. Kitob rus, ingliz va o 'zbek tillariga 
(1897, 1954, 1966-yillari) tarjim a qilingan.
1 A hm cdov B.A. O 'zb ek isto n tarixi m anbalari. 74—75-bctlar.
166

---

4 .4 .2 . «Siyosatnom a*
Bu m ashhur asar 
muallifi Nizomulmulk tahallusini olgan Saljuqiylar davlatida 
r sifatida xizm at 
qilgan yirik davlat arbobi va tarixchi olimdir. Uning asli 
- 3 Abu Ali a l-H asan
ibn Ali ibn Is’hoq at-Tusiy (1018-1092) bo'lib, 
faliuqiy hukm doriar 
Sulton Alp Arslon (1063-1073) hamda Sulton Malikshoh 
n a m in g bosh vaziri 
bo'lgan va bu davlatning ijtimoiy-siyosiy hayotida katta 
m l o'ynagan. 
U saltanatdagi tarqoqlikka barham berish, markaziy davlat 
tuzum ini m ustahkam lash, 
davlatning moliyaviy ishlarini tartibga solish uchun 
harakat qilgan. S huning 
uchun unga m amlakatni tartibga soluvchi, ya’ni 
Nizom ulm ulk nom i 
berilgan. Nizomulmulk Bag'dodda “ Nizomiya” atalmish 
musulmon huquq-aqoid 
maktabiga asos solgan.
“ S i y o s a t n o m a ” 
a s a r in in g b o s h q a n o m i “ S iy a r a l - m u l u k ” 
(“ P o d sh o h lam in g
turm ushi” )dir. Kitob 1092-yili yozib tugallangan. U 
51 bobdan iborat 
bo'lib, unda davlat tizim i, moliyaviy hisob-kitob isnlari, 
q o 'sh in tu zu lish i, 
m ansablar va ularga am aldorlam i tayinlash tartibi, 
am aldorlar faoliyati 
m uam m olari xususida fikr yuritiladi.
Asarda O 'zbekiston tarixiga oid m uhim va qim m atli m a’lum otlar bor. 
Som oniylar zam o n id a turk g 'u lo m la rin i dav latn in g ijtim oiy-siyosiy 
hayotida tutgan o 'm i, Turkiston xonlari O oraxoniylar saroyida xizmat 
qiluvchi xodim lam ing maishiy ahvoli, S om oniylar xizm atida bo'lgan 
am irlar unvonlari, X orazm shoh O ltintosh (1 0 1 7 -1 0 3 2 ) bilan Sulton 
Mahmud G 'aznaviyning vaziri Ahm ad ibn Hasan o'rtasidagi yozishm alar 
ana shular jum lasidandir. Asarda, bun dan tashqari, karm atlar, botiniylar 
harakati, M uqanna q o 'z g 'o lo n i haqida ham ayrim diqqatga sazovor 
ma’lum otlar mavjud.
“Siyosatnom a” ning forschasi 1931, 1956-yillari, fransuzchasi 1893- 
yili, inglizchasi 1960-yili ham da ruschasi 1949-yili B. D. Z axo der 
tom onidan chop qilingan. Kitob o 'zb ek tiliga ham tarjim a qilingan va 
bosib chiqarilgan.