A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

4 .4 .1 3 . «Ravzat uli-l-albob»
“ Ravzat u li-l-albob” yoki “ Ravzat uli-I-albob fi tavorih 
a l-a k o b irv a - 
1-ansob” ( “Akobir va asil (kishilar) tarixi xususida oqillar b o g 'i”) 
nom li 
a sa m in g ijodkori F ax ru d d in A bu S u lay m o n D ovud ibn 
A bulfazl 
M uham m ad Banokatiy (1330-yili vafot etgan) bo'lib, u XIII 
a sm in g
II 
yarmi va XIV asr I yatm ining birinchi choragida o'tgan shoir 
va yirik 
tarixchi olim dir. U, ko'proq Banokatiy nom i bilan m ashhur.
Banokat Toshkentning eski shahar nom laridan biri bo'lib, 
u Iloq, 
ya’ni O hangaron daryosining Sirdaryo bilan qo'shilish 
jo y i yaqinida 
joylashgan qadim iy shahar, 1392-yilidan boshlab S hohm hiya 
nom i bilan
180

---

talgan. 
Tarixchi m ana shu shaharda tug'ilgan. Elxon G 'o z o n x o n ham da 
0
‘ljoytuxon saroyida xizmat qilgan va 1301 -yili malik ush-shuaro (shoiriar 
p o d sh o h i) 
unvoniga sazovor bo'lgan.
^ L e k i n ,
Banokatiy k o 'p ro q tarixchi olim sifatida va jah o n tarixini o 'z
ichiga 
olgan “ Ravzat u li-l-alb o b ” nomli asari bilan m ash hu r bo'ldi. Asar 
1317-yili 
yozib tam om langan va m uqaddim a ham da to 'q q iz qism dan 
iborat: 1) 
Odam Atodan to Muso payg'am bargacha o'tgan davrda yashagan 
payg'ambarlar; 2) Qadimiy Eron podshohlari; 3) M uham m ad payg'am bar, 
xalifayi 
roshidin, im om lar, U m aviya va Abbosiya xalifalari davri; 4) 
A bbosiylar 
bilan ham asr bo'lgan Tohiriylar, Safforiylar, Som oniylar, 
X o razm shohlar 
va boshqa sulolalar; 5) Y ahudiylam ing payg'am barlari 
va podshohlari; 6) X ristianlar va franklar tarixi, xristianlarning dini va 
e ’tiq o d i, 
A rm aniston va frank m am lakatlarining geografik holati; 7) 
H indiston tarixi, hindlam ing dini va e ’tiqodi; 8) Xitoy tarixi va uning 
geografik 
holati, xitoylam ing dini va urf-odatlari; 9) M o 'g 'u llam in g tarixi 
va 
u lam in g
istilochilik yurishlari.
“ Ravzat uli-l-albob" asari R ashiduddinning “Jom e ut-tavorix” asari 
asosida yozilgan b o 'lib , uning qisqartirilgan tahriri d eb aytish ham
mumkin. Lekin, Banokatiy asarida R ashiduddin kitobida uchram aydigan 
m a’lum otlar ham bor. M asalan, yetti iqlim m am lakatlarining tavsifi, 
Eronning 1310-1317-villar orasidagi tarixi shular jum lasidandir.
Xullas, Banokatiyning m azkurasari O'zbekistonning XI11—XIV asm ing 
birinchi choragidagi tarixi, geografik holati va aholisining turm ushini 
o'rganishda m uhim m anbalardan hisoblanadi.
“ Ravzat uli-l-albob” XVII asrdan buyon ilmiy jam oatchilikning diqqat- 
e ’tiborini o'ziga tortib kelm oqda. U ning ayrim qismlari lotin, turk, ingliz 
hamda fransuz tillariga taijim a qilinib chop etilgan. Kitobdan Alisher 
Navoiy o'zining tarixiy asarlarini yaratishda foydalangan.
Asaming qo'lyozm a nusxalari T oshkent, S ankt-P eterburg. Q ozon, 
Dushanbe va xorijiy m am lakatlar kutubxonalarida mavjud.*