A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

5.3.7. «Matla’ us-sa’dayn va majma' ul-bahrayn»
“ M atla’ us-sa’dayn va m ajm a’ ul-bahrayn” ( “ Ikki saodatli yulduzning 
chiqish joyi va ikki azim daryoning qo'shilish yeri”) nomli yirik tarixiy 
asar muallifi o 'z davrining yirik diplom ati va tarixchi olimi Abdurazzoq 
S a m a rq a n d iy d ir. U n in g to 'Iiq ism i K a m o lu d d in A b d u ra zzo q ibn 
Jaloluddin Is’hoq Sam arqandiy (1413—1482) bo'lib, Hirotdagi badavlat 
va nufuzli xonadonlam ing biriga m ansubdir. Tarixchining otasi Shohruh 
huzurida qozi askar va im omlik lavozim ida turgan. Abdurazzoq yaxshi 
o 'q ib , fiqh, tafsir, hadis, arab tili, g'azal va tarix ilmlarini puxta egallagan 
o 'z zam onasining yetuk olim laridan biri bo'lib yetishdi.
Abdurazzoq Sam arqandiy 1438-yili o 'zining qozi Azizuddinning 
arab 
tili grammatikasining ba’zi masalalari, yuklama va olm oshni tadqiq 
etuvchi 
“ Risolayi Azudiya” kitobiga bag'ishlangan sharhini yozib tam om ladi 
va 
uni Shohruhga taqdim qildi. H ukm dor asar bilan tanishib va yosh 
olimdagi 
ulkan salohiyatni ko'rib, uni saroy xizm atiga, devoni inshoga tayin 
qildi. 
Shu vaqtdan boshlab to 1463-yilga qadar Abdurazzoq Sam arqandiy 
dastlab 
Shohruh, so'ngra Abulqosim Bobur (1451 — 1457) va boshqa 
T em uriy 
shahzodalam ing saroyida xizmat qildi.
A b d u ra zzo q S a m a rq a n d iy k o 'p r o q xorijiy d a v la tla r b ilan olib
202

---

boriladigan diplom atik yozishm alam i hozirlash, shuningdek elchilik ishlari 
bilan 
m ashg'ul bo'lgan. M asalan, u S hoh ruh davrida 1441-yili Janubiy 
Hindistonga 
elchi qilib yuboriladi. Kolikut shahrida ham da Vijayanagar 
rojaligida 
bo'lib oradan ikki yil o'tgach, 1444-yilning 27-dekabrida Hirotga 
qaytib 
keladi. M azkur elchilik T em uriylar davlatining H indiston bilan