A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

7.3.4. «Bahr ul-asror»
“ Bahr ul-asror fi m anoqib u l-ah yor” ( “ Olijanob kishilam ing jasorati 
haqidagi sirlar dengizi”) nom li asar muallifi XVII asrda o 'tg an balxlik 
yirik qom usiy olim M ahm ud ibn Validir. U ning otasi M ir M uham m ad 
Vali asli fatg'onalik, kosonlik bo'lib, Shayboniylardan Pirm uham m adxon 
aw al (1546— 1567-yy.) davrida Balxga borib qolgan. U o'qim ishli va 
keng m a’lumotli kishi bo'lib, asosan fiqh ilmida zam onasining peshqadam 
kishilardan hisoblangan. U M ir Xislat taxallusi bilan she’rlar ham yozgan.
M ahm ud ibn Valining amakisi M uham m ad Poyanda (1602-yili vafot 
etgan) S am arqand hokimi Boqi M uham m ad (1603— 1606-yillari Buxoro 
xoni) devonida xizmat qilgan. Akasi am ir Abulboriy esa fiqh, tafsir va tib 
ilmini yaxshi egallagan olim kishi edi.
M ahm ud ibn Vali 1596-yili tug'ilgan. 19 yoshga borganda, ya’ni 1614- 
yili u yirik fiqh va hadis olim i M irakshoh Husayniyning xizm atiga kiradi 
va qariyb o 'n yil undan saboq oladi. M irakshoh H usayniyning boy 
kutubxonasi bo'lib, unda, M ahm ud ibn Valining so'zlariga qaraganda, 
tarix, geografiya, m um toz adabiyot, fiqh, hadis va boshqa ilmlarga doir 
juda k o 'p kitoblar saqlanar edi. Bu ilmga chanqoq yosh olim uchun 
bebaho xazina bo'ldi, albatta. Keyinchalik M ahm ud ibn Valining o'zi 
kutubxonadagi k o 'p kitoblam i o 'q ib foyda topganini aytadi.
M irakshoh Husayniy vafot etgan 1624-yil 13-aprel kunidan 
keyin 
M ahm ud ibn Vali kitobiy ilmini am aliy bilim lar bilan boyitish 
m a q s a d id a
b o sh q a m a m la k a tla rg a sa y o h a t q ilish g a q a r o r q ild i va b ir 
y illik
tayyorgarlikdan keyin, 1625-yilning iyul oyida savdo karvoniga 
q o 's h i lib
H indiston tom on yo'l oldi. 
U
H indistonda qariyb yetti yil 
is tiq o m a t
232

---

qildi 
va uning Peshovar, Lohur, D ehli, Agra, H aydarobod, Vijayanagar,