A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

7.3.17. «Tarixi jadidayi Toshkand*
“Tarixi jadidayi Toshkand” ( “T oshkentning yangi tarixi”) nom li asar 
muallifi M uham m ad Solih Toshkandiydir. Uning to'liq ismi M uham m ad 
Solih dom la Rahim Qoraxoja o'g'li. Tarixchi 1830-yilda tug'ilgan, vafot 
e tg a n y ili n o m a ’lu m . B o s h la n g 'ic h m a ’lu m o tn i b o b o s i m u lla
Abdurahimxojadan (u Qiyot mahallasida joylashgan B ekm uham m adbiy 
m asjidida im om b o 'lg a n ) o lg a n , s o 'n g B eklarbegi va xoja A h ro r 
m adrasalarida o 'q ig an . F arg 'o n an in g Q o 'q o n (1853 -y.), M arg 'ilo n , 
Namangan va O 'sh (1853-y.) shaharlarida, keyinchalik Buxoro, Sam arqand, 
Qarshi, Shahrisabz va boshqa shahariarda bo'lib, m adrasada olgan bilimini 
kengaytirdi. 1863-yildan boshlab, ilgari bobosi imomlik qilgan masjidda 
imom bo'lib xizmat qildi, ayni paytda dars ham berib turdi.
M uham m ad Solih turli ilm lar, tarix, geografiya, adabiyot, tibdan 
x ab a rd o r 
bo'lgan keng m a’lum otli kishi edi, lekin uning tarixga rag'bati 
k o 'p ro q
bo'lgan. U Abu Tohirxoja(XIX asr)ning “Sam ariya”siga o'xshash 
T o sh k e n t, 
uning tarixi va osori atiqalariga bag'ishlab bir asar yozishni 
k o 'p d a n
orzu qilib yurgan va nihoyat, 1863-1888-yillari m aqsadiga 
erishgan. 
Asar ikki jilddan iborat.
245

---

Birinchi jild d a qadim za m o n la rd an to XV asr oxirigacha Sharq 
m am lakatlarida, shuningdek, O 'r ta O siyoda b o 'lib o 'tg a n voqealar, 
ikkinchi jildda esa Q o 'q o n xonligining XV asr oxiridan — Z ahiriddin 
M uham m ad Bobur davridan to XIX asm ing 80-yillarigacha bo'lg an 
ijtimoiy-siyosiy ahvoli, m adaniy hayot haqidagi qim m atli m a ’lum otlam i 
uchratamiz.
Asar hali biron tilga taijim a qilinm agan qo'lyozm a. Faqat Toshkentda, 
O 'z R FA Sharqshunoslik institutida uning uch nusxasi mavjud, tartib 
raqamlari № 7791, 11072-73, 5732. Kitob va uning muallifi to 'g 'risid a 
A .O 'rinboyev, O .B o'riyevlar 1983-yili “T oshkent M uh am m ad Solih 
tavsifida (XIX asr)” nomli risola chop etganlar.
2007-yili O '.S ultonov bu asar to'g'risidagi nom zodlik dissertatsiyasini 
yoqladi va kitob nashr etdi.