A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Hofizi Tanish Buxoriy, “Ajoyib at-tabaqot” kitobining musannifi m avlono 
M uhamm ad Tohir va XVII asrda o'tgan olim M ahm ud ibn Vali shular 
iumlasiga kiradi.
A sam ing ayniqsa 3, II , 12-va 18-boblari muhimdir. Ularda Buxoro, 
Balx Tam g'ach, Marv, Siyovush, S og'on iyon , Term iz, Tibat, Turkiston, 
Samarqand va Bulg'or kabi yirik shaharlar va ulkan mamlakatlar, Murg'ob, 
Vaxsh, Jayhun, Ko'hak, Chirchiq daryolari, dunyoda yuz bergan muhim  
voqealar, mashhur shayxlar, olim larva hukmdoriar, Balx va Badaxshonning 
mineral boyligi haqidagi qismlari m uhim ahamiyatga ega.
’’Majmu’ a l-g‘aroyib” asarining tanqidiy matni tayyorlangan edi, lekin 
ch o p etilgani y o ‘q. A fg 'o n isto n d a yuz bergan so 'n g g i yil voqealari 
tadqiqotchi va uning ilm iy faoliyatiga salbiy ta’sir ko'rsatgan k o‘rinadi.
6 .1 .6 . «Ajoyib at-tabaqot»
“A joyib a t-ta b a q o t” ( “ Y er q a tla m la rin in g a jo y ib o tla ri” ) d a liliy  
ma’lumotlarga boy, kam o'rganilgan geo-kosm ografik asar. Bir qancha 
tarixiy, geografik va kosmografik asariar hamda sayyohlam ing esdaliklari 
va muallifning shaxsiy kuzatuvlari asosida yozilgan bo'lib, O'rta Osiyoning
X V I-X V II asrlardagi tarixi va geografik sharoitiga oid m a’lumotlarga boy.
“Ajoyib at-tabaqot” m avlono sayyid M uham m ad Tohir tom onidan  
Balx xoni Ashtarxoniy Nadr M uham m adxon (1606— 1642)ning topshirig'i 
bilan yozilgan. M u allif, asarning m uqad d im asid a keltirilgan ayrim  
m a’lumotlarga qaraganda, mazkur xon saroyida xizm at qilgan olim lar 
jumlasiga kirgan.
“Ajoyib at-tabaqot”ning yozilish tarixini quyidagi dalillarga asoslanib 
belgilash mumkin. Muhamad Tohir asarining “ Balx” qismida Xoja Hayron 
qishlog'idagi hazrat Ali (6 5 6 - 6 6 1 ) m ozori tepasiga qurilgan hasham atli