A. B. Pardayev, D. B. Urinbaeva, D. A. Islamova. O’zbek terminologiyasi

AMALIY MASHG‘ULOTLAR UCHUN TOPSHIRIQLAR 
1-topshiriq. 1-topshiriq. Jadvalda berilgan morfologik usul bilan 
terminlarni yasovchi qoʻshimchalarga turli sohalarga kiruvchi terminlar 
yozing. 
- soz 
-i (sh) 
- lik 
- k (q) 
- ch 
- chi 
- dor 
- boz 
– gich (-qich, - gʻich, 
- kich) 
- lash 
 
2-topshiriq. Konseptual jadval shaklidagi topshiriqni bajaring. 
Terminlarning sintaktik (kompozitsion) usul bilan yasalishiga qarab + 
belgisini qoʻyib chiqing. 
 
Ot+ot 
Nisbiy sifat+ot Sifatdosh+ot 
samolyot borti 
+ 
bug‘ mashina 
motorli qayiq 
sezgir asbob 
temir qopqoq 
samolyotning parragi 
qirquvchi asbob 

---

A.B.Pardayev, D.B.Urinbayeva, D.A.Islamova. O’zbek terminologiyasi 
173 
magnitli diska 
tirkama plug 
magnitli diska 
3-topshiriq. Berilgan ma’lumotlarni yaxshilab oʻqib chiqing 
hamda toʻgʻri va notoʻgʻriligiga qarab ha yoki yoʻq javoblarini jadvalga 
yozing. 
1. Ot+ot tipidagi terminlarga samolyot borti, bug‘ mashina 
kabilar kiradi. 
2. Semantik usul bu-bir soha terminologiyasining «mulki» bo‘lgan 
lug‘aviy birlik ma’nosini metaforik ko‘chirish asosida ikkinchi bir 
sohaga o‘tadi. 
3. O‘zbek tili terminologiyasida yakka so‘zli terminlarga nisbatan 
sintaktik usul bilan yasalgan terminlar mavjud emas.
4. Sintaktik (kompozitsion) usul deganda birikmaning bir 
komponenti ma’nosi ko‘chgan so‘zdan, qolgani esa shu soha terminidan 
iborat lug‘aviy birlikning hosil bo‘lishi tushuniladi. 
5. Ulash, uzaytirish; duradgorlik, panjarasozlik kabi terminlar 
morfologik (affiksal) usul bilan yasalgan terminlardir. 
6. Tilshunoslikda, 
xususan, 
terminologik 
tadqiqotlarda 
terminlarning hosil bo‘lishi, asosan, toʻrt xil usul orqali amalga 
oshiriladi.
7. Ongli ravishda sodir bo‘ladigan termin ijodkorligi uni nazorat 
qilinadigan, muvofiqlashtirilib turadigan jarayonga aylantiradi va uning 
terminologik standartlar doirasida amal qilinishi uchun kafolat vazifasini 
bajarmaydi.