А д м а д ж о н с о л и е в, а б д у м а л и к у с м о н о в

II б о б. М А РКЕТИ Н Г МАЖМУИ
6. Маркетинг тадкикотлари
З а м о н а в и й м аркети н г ф аол и яти н и ш а к л л а н т и р и ш ва унинг 
стр а теги я х ам да так тик аси н и б ел ги л а ш н и н г асоси м аркети н г 
т а д к и к о т л а р и хи соблан ади. М ар к ети н г тадк.икотларининг мак- 
са д и ва мазмуни доимо ва систем али р а в и ш д а ах б о р о тл ар т у п ­
л а ш , у л ар н и т а х л и л килиш ва н а т и ж а л а р и д а н корхонани б о ш ­
к а р и ш ж а р а ё н и д а ф о й д а л ан и ш т аш к и л этил ад и .
М арк ети н г та д к и к о т л а р и м а кса д н , предмети ва у сл у б л ар и
5-ра см д а аник ифодасини топган.
Биринчи б лок да к а йси ахборот, к а н д а й м а к с а д учун тупла- 
ниши ва та.у ш л килиниши курс ати лга н . Энг му^ими нима к,11- 
л и ш керак? М ар к ети н г муаммосини к а н д а й к а л ки лиш ке рак?
39

---

Маркетингни бсщ ариш учун зарур булган 
ахборотлар турлари
I
Прогнозли-анали
Назоратли манбалар 
(маркетинг самара- 
' дорлигини 
ip u ra )
о
Маркетингнинг 
т а р р предмете
Повар
2.Нарх
З.^рама
(Бозор
б.Ракиблар
б.Харидорлар
Ш р н о т в а
товар чикариш
8.Ташки мудит
J
9.Алокалар
Тадкикот жараёнлари
40
5-расм. Маркетинг тад^и ^отлари таркибининг тартибли куриниши.

---

(унинг ечимини топ иш га ён д аш и ш ) с а в о л л а р и г а ж а в о б топиш- 
га к е р а к б у ла д и ган ах б о р о тл ар . 
/
Иккинчи б л о к д а м аркети н г т а д к и к о т л а р и объекти 
к у р с а ­
тилган, уларн и урганиш , 
излан иш ни н г 
предмети 
ва турини 
таш к и л этади. У ла р асосан бозор эл е м ен тл ар и (та л а б , так л и ф , 
бахо, истеъмолчи) в а м а ^ су л о тл ар н и сотиш ш а р о и тл ар и ^ам - 
д а у л а р инф раструктураси д ир.
Учинчи б л о к д а м аркети н г тад ц иц отл ари н ин г таш килий-ус- 
лубий тузилиш и ёкн м аркети н г ^арори н и ^а б у л ц или ш га олиб 
келувчи у зар о боглик ж а р а ё н л а р тас ви рлан ган . Ш у блокнинг 
2— 7 -б у л и м л а р и д а а х б оротл ар м а н б аи ва туп л аш й у л л а р и к у р ­
сатилган.
}уэзирги зам он б озорида м у в а ф ф а ц и я т г а эриш иш , 
илмий- 
техн и ка т а р а в д и ё т и н а т и ж а с и д а ф и рм ан и нг и ш л а б
ч икариш , 
молиявий ва техн ологик са л о ^ и я ти билан эмас, б алки
м а р к е ­
тинг т а д к и к о т л а р и у т к а зи ш д а г и ф ао л л и к , т а ш а б б у с к о р л и к ва 
т а ж р и б а с и билан а ш щ л а н а д и деган ф и к р -м у л о х а з а л а р
^укм 
сурм окд а. Буни тасди кловчи з^ацицат 
шуки, кейинги 
10— 15 
й ил д а м аркети н г т а д к и к о т л а р и зам о н а в и й бизнеснинг 
к а тта 
мустацил сохасига ай л ан и б кетди. М а ъ л у м о т л а р г а к у р а 50 фо- 
и здан куп а м ер и к ал и к , 86 фоиз ев р о п ал и к ва 60 фоиз Япония 
б изнесменлари, ф и рм а ва к о м п а н и я л а р и м аркетинг тад ^и кот- 
л ар и н и уз ку ч л ар и билан олиб 
б о р ад и л ар . 
К,олганлари 
эса 
м ахсус тадцицот м у а с с а с а л а р и г а м у р о ж а а т ^и лиш ад и. )^озир 
м аркети н г т а д к и к о т л а р и билан 
ж у д а
куп 
илм ий-текш ириш
б ю ролари, ф и р м а л а р и , аге н тл и кл ари , ун иверситетлари, д а в л а т
м у а с с а с а л а р и ш у гул л ан и ш м оц д а . М а с а л а н , Р арб ий Г ермания- 
да 120 д ан купрок 3 минг ки ш и л и к илмий ход и м ла ри
булган 
т а ш к и л о т л а р м аркети н г т ад ^ и к о ти олиб бормоцда. Ф р а н ц и я д а
б ундай м у а с с а с а л а р 100, А н г л и я д а 200, А1\Ш д а 800 д ан куп- 
ро^ булиб, бир йил д а 1 м и л л и а р д д о л л а р
атроф и д а 
м а б л а г
ай лан ти рад и .
М арк ети н г та д ц и ^ о т л а р и г а шундай ^изи ки ш н ин г асл маъ- 
носи — бозорда р а ^ о б а т ш аклин и нг у зг а р и б бориши ва а холи 
т а л а б и г а илм ий-техника ю туцларининг к а т т а таъ си р утказиш и- 
дир. « Б а х о л а р уруши» деб а т а л г а н 30— 60-й и лл ардаги р а ^ о б а т
у сл у б л ар и урнини м а^сулотн ин г т а й ё р л а н и ш сифати, ассорти- 
ментининг тез узгари ш и , сотиш дан кейинги сервис ва техника 
х и зм ат к у р с а т и ш л а р эгалламоь^да.
Хозир р а ^ о б а т д а ютиб чи^иш нинг асосий ш а рти янги, юк;о- 
ри с и ф атга э га б улган товар ва к ом пл ек с сервис-техника хиз- 
м а тла р и н и ^ а м д а с а м а р а л и сотиш усул л ар и н и к;уллашдан ибо­
р ат булиб ^олди. А н а шу т а л а б л а р асосида м а р кети н г тадки - 
к отлари н и нг устувор тури — 
и стеъ м ол чи ларн и
урган и ш , уз 
н а в б а т и д а бозорни сегм ен тл аш ( т а б а ^ а л а ш ) д а н
б о ш л ан ад и. 
Ч унки бозор бир хил с у б ъ е к тл а р — ц а т н а ш ч и л а р д а н таш ки л
топган эмас.