A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

Na`muna o`lchamli perforatorlarni tanlash. Na`muna o`lchamli perforatorlarni ishlatish tizimning sementli qobig‘ining holatiga; mustahkamlash quvuriga; suyuqlik xossasiga quduqni to`ldiruvchi suyuqlikka quvurlardagi to`siqlarni mavjudligida; SNT va GNT larning holatiga va tizim soniga; berkituvchi
qatlam va quduqdagi termobarik sharoitga va qatlamni qalinligi kabi omillarga bog‘liq ravishda tanlanadi.
Birinchi navbatda quduqlardagi termobarik sharoitlarda qo`llanishi mumkin bo`lgan perforatorlarning guruhi tanlanadi. Quyida keltirilgan sabablarga muvofiq tanlangan perforatorlardan ba`zilari chiqarib tashlanadi:

• 
  sement qoplamasining qoniqarsiz holatida, SNCh yoki GNCh ga yaqin joylashganda;
  
• 
  perforatorlar va mustahkamlaovchi quvur devori oralig‘idagi masofa yetarli bo`lmaganda (4.2-jadval);
  
• 
  quduqning qiyalik burchagi katta (hamma perforatorlar kabelda tushiriladigan kichik o`tish qiymatida quduqni egrilanishi 0,7 radiandan katta) bo`lganda;
  
• 
  qatlam oralig‘ida zararli ta`sir etuvchi komponentlar (maslan H<sub>2</sub>S, S va shu kabilar) bo`lgan hollarda.
  

Otuvchi perforatorlar bilan mustahkamlash tizmasi devori oralig‘idagi minimal ruxsat etilgan oraliqlar
4.2-jadval

Perforator turi	Perforatorlar diametri yoki ko`ndalang o`lchami, mm	Quduqdagi suyuqlikning zichligi, kg/m3	Minimal oraliqlar, mm
ПК	800-105	<1300 1300-1500	13 15
ПКО, ПКАТ	73-89	≤1500-1500/23	22 23
ПО	43-54	≤100	25 7 -8
КПРУ	65	>1000	11
ПВКТ,ПВТ	70-73	800-2300	23