A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor

Auditning namunaviy umumiy rejasi 
 Tekshiriladigan korxona 
 Audit davri kishi-soatlar
 Auditorlik guruhining rahbari 
 Auditorlik guruhining tarkibi 
Rejalashtirilayotgan muhimlilik
 darajasi
№ 
Bajarilishi rejalashtirilgan ishlar
O’tkazish 
muddati va 
vaqti 
 
Bajaruvchilar 
Qo’llaniladigan 
auditorlik 
usullari 
Qo’shimcha 
va izohlar 
1 
Auditning har bir ob’ekt(bo’lim)i 
bo’yicha dasturini tayyorlash; 
14.03.2017 
Alimov M. 
Kuzatish, 
hujjatlashtirish
, 
Auditorlik 
riski va 
muhimlik 
darajasini 
aniq belgilash 
zarur 
2 
Korxona ichki nazorat tizimi va 
buxgalteriya 
ma’lumotlarining 
ishonchliligini baholash va unga asosan 
auditorlik tanlash hajmini belgilash 
14.03.2017 
Alimov M. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
tahlil va 
savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish 
Korxona 
mas’ul 
(moddiy-
javobgar) 
shaxslari 
qatnashishlari 
shart 
3 
Korxona mulk(asosiy vosita, nomoddiy 
aktiv, TMZ va moliyaviy qo’yilmalar)i 
va mablag’lar(Pul mablag’lar)ining 
mavjudligi 
va 
saqlash 
holatini 
o’rganish 
15.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B,
Axmedov K, 
Berdiev V, 
Ismoilov M. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
inventarizatsiy
a, savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish 
Inventarizatsi
ya 
da barcha 
auditorlar 
qatnashishlari 
shart 
4 
Korxona mulk(asosiy vosita, nomoddiy 
aktiv, TMZ va moliyaviy qo’yilmalar)i 
va mablag’lari harakati bo’yicha 
amalga 
oshirilgan 
muomalalarning 
qonuniyligini yoki davlat tomonidan 
ishlab chiqilgan me’yoriy-huquqiy 
hujjatlar 
talablariga 
mosligini 
tekshirish 
16.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
kuzatish, 
tahlil, 
savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish 
Korxona 
mas’ul 
(moddiy-
javobgar) 
shaxslari 
qatnashishlari 
shart 
5 
Korxona asosiy vosita va nomoddiy 
aktivlariga 
amortizatsiya 
hisoblash 
jarayonining qonuniyligi va to’g’ri 
hisoblanganligini tekshirish 
17.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B, 
Axmedov K. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
tahlil, 
baholash, 
kalkulyatsiya 
Korxona 
mas’ul 
(moddiy-
javobgar) 
shaxslari 
qatnashishlari 
shart 
6 
Korxona mulk(asosiy vosita, nomoddiy 
aktiv, 
TMZ 
va 
moliyaviy 
qo’yilmalar)ini baholash jarayonining 
to’g’riligi va qonuniyligini tekshirish 
18.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B, 
Axmedov K. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
tahlil, 
baholash, 
kalkulyatsiya 
Korxona 
mas’ul 
(moddiy-
javobgar) 
shaxslari 
qatnashishlari 
shart 
“NEW BUSINESS” OAJ 
2013 yil 14-20 mart kunlari (5 kun) 
Alimov M. 
7 kishi 
5% 

---

100 
7 
Korxona mulk(asosiy vosita, nomoddiy 
aktiv, TMZ va moliyaviy qo’yilmalar)i 
va mablag’lari harakati bo’yicha 
amalga 
oshirilgan 
xo’jalik 
muomalalarini buxgalteriya hujjatlari 
va schyotlarida to’g’ri, to’liq va o’z 
muddatida aks ettirilganligini tekshirish 
19.03.2017 
Ashurov A, 
Vasiev A. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
inventarizatsiy
a, savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish, 
skanerlash 
Korxona 
mas’ul 
(moddiy-
javobgar) 
shaxslari 
qatnashishlari 
shart 
8 
Korxona 
xususiy 
kapitalini 
shakllanishi, 
foydalanilishi 
va 
taqsimlanishi jarayonini to’g’riligi va 
qonuniyligini tekshirish 
20.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B, 
Axmedov K. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
inventarizatsiy
a, savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish, 
skanerlash 
9 
Korxona majburiyatlarini shakllanishi, 
baholanishi 
va 
hisobga 
olinishi 
jarayonining 
to’g’riligi 
va 
qonuniyligini tekshirish 
21.03.2017 
Ashurov A, 
Vasiev A. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
inventarizatsiy
a, savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish, 
skanerlash 
10 
Korxona 
moliyaviy 
natijalarini 
shakllanishi, taqsimlanishi va baholash 
jarayonining 
to’g’riligi 
va 
qonuniyligini ta’minlash 
22.03.2017 
Berdiev V, 
Ismoilov M. 
Skanerlash, 
hujjatlashtirish
, solishtirish-
taqqoslash, 
baholash, 
savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish 
Korxona bosh 
hisobchisi 
qatnashishi 
shart 
11 
Korxona mulk(asosiy vosita, nomoddiy 
aktiv, TMZ va moliyaviy qo’yilmalar)i 
va mablag’lari bo’yicha moliyaviy 
hisobot 
ko’rsatkichlarining 
ishonchliligini 
yoki 
haqiqatga 
mosligini o’rganish va baholash 
22.03.2017 
Alimov M., 
Berdiev V. 
Skanerlash, 
hujjatlashtirish
, solishtirish-
taqqoslash, 
baholash, 
savolnoma 
yoki 
testlashdan 
o’tkazish 
Korxona bosh 
hisobchisi 
qatnashishi 
shart 
12 
Audit natijasida aniqlangan xato yoki 
qoidabuzarliklarni 
paydo 
bo’lish 
sabablarini tahlil qilish va ularni 
kelgusida takrorlanmasligi yuzasidan 
amaliy tavsiyalar ishlab chiqish
23.03.2017 
Alimov M., 
Ashurov A, 
Vasiev A, 
Axmedov K, 
Berdiev V, 
Ismoilov M. 
Baholash, 
tahlil, 
prognozlashtir
ish va 
gepoteza, 
hujjatlashtirish 
Barcha 
auditorlar 
qatnashishlari 
shart 
13 
Auditi natijalarini oraliq va umumiy 
auditorlik ish hujjatlarida aks ettirish 
23.03.2017 
Alimov M., 
Aliev S, 
Ma’murov B,
Axmedov K, 
Berdiev V. 
Hujjatlashtiris
h, solishtirish-
taqqoslash, 
baholash, 
tahlil 
Barcha 
auditorlar 
qatnashishlari 
shart 
14 
Audit 
natijalarini 
mijoz-korxona 
rahbariyatiga taqdim etish va h.k. 
24.03.2017 
Ismoilov M., 
Alimov M. 
Tahlil va 
sintez, 
baholash, 
hujjatlashtirish 
Auditorlik 
tashkiloti 
rahbari 
qatnashishi 

---

101 
shart 
 
 
Auditorlik guruhining rahbari Alimov M. 
Shu 
sababli, 
fikrimizcha, 
auditning 
umumiy 
rejasini 
auditorlik 
tekshiruvining har bir ob’ekti uchun alohida tuzish shart emas deb hisoblaymiz, uni 
butun bir korxona faoliyatini tekshirish uchun 
№300 AXSga
muvofiq yagona 
umumiy shakl va mazmunda bir marta tuzish etarli deb hisoblaymiz. Unda har bir 
auditorlik ob’ekti uchun alohida bo’lim ochilishi va umumiy rejaning qolgan 
ustunlari nomlari amaldagi shaklda belgilangan shakl va mazmunda tayyorlanishi 
maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Bizningcha, butun bir korxona faoliyati 
tekshiruvi uchun yagona shakldagi umumiy rejaning tayyorlanishi natijasida 
auditorlar ishi birmuncha osonlashadi, ularga korxona faoliyatini tekshirishda 
ortiqcha jismoniy mehnat kamayib, vaqt va mablag’ni tejashga erishiladi.
 
5.4. Audit dasturini tuzish va undan foydalanish tartibi 
Audit dasturi - bu auditorlik umumiy rejasida belgilangan vazifalarni 
bajarish bosqichlari, bajarish muddati va vaqti, vazifalarni bajaruvchilarning to’liq 
tarkibi, tekshiruvda bajariladigan auditorlik amallari hamda auditorlik ish hujjatlari 
batafsil aks ettirilgan auditorlik ish hujjatidir.
Dastur audit umumiy rejasini rivojlantirish hisoblanadi va audit rejasini 
amalda qo’llash uchun zarur bo’lgan auditorlik amallari mazmunining batafsil 
ro’yxatini o’z ichiga oladi. Dastur auditor yordamchilari uchun batafsil yo’riqnoma 
bo’lib, bir vaqtning o’zida auditorlik tashkiloti va auditorlik guruhining rahbari 
uchun ish sifatini nazorat qilish vositasi hisoblanadi. Audit dasturi shunday 
tuzilishi kerakki, undan foydalanuvchi hech qanday xatoliklarga yo’l qo’ymasdan 
korxona faoliyatini belgilangan muddatda, to’liq va sifatli o’tkazish imkoniyatini 
ta’minlasin. 
Auditor audit dasturini hujjat shaklida rasmiylashtirishi, har bir bajariladigan 
auditorlik amallarini o’zining ish hujjatlarida aniq bayon etish maqsadida ularni 

---

102 
ketma-ketlik asosida raqam bilan tartiblashi lozim. Auditorlik dasturini nazorat 
vositalari testlari dasturi ko’rinishida va mohiyatiga ko’ra auditorlik rusum-
qoidalari dasturi ko’rinishida tuzish kerak. Bunda, nazorat vositalari testlari dasturi 
korxona buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimini baholash bo’yicha test yoki 
savolnomalar majmui shaklida tuziladi. Buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimi 
ishonchliligini baholash natijalariga asosan, auditorlik tashkiloti tomonidan 
tekshirishda bajariladigan ishlar hajmi, shuningdek, tekshiruv muddati va qiymati 
belgilanadi, bunda nazorat vositalari testlarini o’tkazish orqali xo’jalik yurituvchi 
sub’ekt nazorat vositalarining jiddiy kamchiliklari aniqlanadi.
Mohiyatiga ko’ra, auditorlik amallari dasturi buxgalteriya hisobida 
hisobvaraqlar bo’yicha oborotlar va saldo to’g’ri aks ettirilganligini batafsil 
tekshirishni o’zi ichiga qamrab olib, ular buxgalteriya hisobi ob’ektlari yoki 
umumiy rejada belgilangan vazifalarni bajarish bo’yicha auditorlik amallari 
ro’yxatidan iborat bo’ladi. Auditor bunday amallarni qo’llash orqali buxgalteriya 
hisobining aynan qanday bo’limlarini tekshirishni belgilaydi va bu esa auditordan 
buxgalteriya hisobining har bir bo’limini tekshirish bo’yicha auditorlik dasturini 
tuzishni talab etadi. Auditorlik tekshiruvini o’tkazish shartlari va auditorlik 
amallari natijalari bog’liq holda audit dasturi qayta ko’rib chiqilishi mumkin. 
O’zgarishlarning sabablari va natijalari o’zgartirilgan dasturda hujjatlashtirilishi 
lozim.
Audit dasturining har bir bo’limi bo’yicha auditorning ish hujjatlarida aks 
ettirilgan xulosalari auditorlik hisoboti (xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatiga 
yozma axborot) va auditorlik xulosasini tuzish hamda moliyaviy hisobot to’g’risida 
auditorning fikrini shakllantirish uchun asos bo’lib hisoblanadi. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda asosiy vositalar auditining dasturini 
quyidagi jadvalda keltirilgan shakl va mazmunda tuzishni tavsiya etamiz.