A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor

Uchinchi bosqich.Tahliliy sharh jarayonining uchinchi bosqichida (izlanish, 
tadqiqot) auditor taxminlarning ehtimolli sababini o’rganishni o’z zimmasiga oladi. 
Auditorlik taxminlar va qayd etilgan balans qiymati o'rtasidagi farq tahliliy amallar 
ta'siri ostiga tushmaydi va taxminlarni rivojlantirishda qatnashadigan mavjud 
faktorlar, shuningdek, ma'lumotlarni ishonchliligi bilan bog'liq ta'sir omillari 
tekshirilayotgan schyotlarga ta’sir etadi.  
Taxmin aniqligi qancha katta bo’lsa, qayd etilgan yozuvlar va auditorning 
taxminanlar o'rtasidagi farq shuncha ko'proq xatolik bilan bog'liq bo'ladi. 
Aksincha, taxminlar aniqligi qanchalik kam bo’lsa, shuningdek, ma'lumotlar 
ishonchliligi ham, matematik taxminlar rivojlantiriladi. Taxminlar va qayd etilgan 
miqdorlar o'rtasidagi farq topilganda,qoidaga ko’ra, birinchi qadam rahbariyatdan 
izoh va tushuntirishlar olinadi. Shunday bo’lsa-da, auditor o’zining professional 
skeptisizmini savollarga javob olayotganda inobatga oladi va ularni tasdiqlash 
uchun boshqa auditorlik amallarni qo’llaydi. Rejalashtirish bosqichida tahliliy 
amallar qo’llanilganda, darhol tasdiqlar zarur emas, chunki rejalashtirish 
jarayonida tahliliy amallarning maqsadi amal qilish uchun ish jadvali mavjud. 
To’rtinchi bosqich.Tahliliy sharhi jarayonining oxirgi bosqichi (to'rtinchi 
bosqich- baholash) auditorlik taxminlar va qayd etilgan qiymatlar orasidagi farq, 
moliyaviy hisobotga bo’lgan ta'sirni baholashni o'z ichiga oladi. Bu, odatda, 
o’rganilayotgan miqdorning aniq farqli qiymatini bayon qilish va omillarni 
aniqlash uchun yetarli emas. Auditor tasdiqlanishi va etarlicha izohi bo’lishi 
mumkin bo'lgan farqlarning bir qismiga miqdoriy baho berishga harakat qiladi. 
Agar mavjud qiymatga tegishli tushuntirishlar olinishi mumkin bo'lmagan holatlar 
bo’lsa, auditor hech qanday moddiy xato yo’q, deb xulosa qilishi mumkin. 

---

223