davlati vujudga keldi. Ammo g ‘ilzoylaming
mustaqilligi uzoq
davom etmadi. Mirvaysxon o ‘limidan so‘ng (1715-y.) uning o ‘miga
g ‘ilzoylarga yetakchilik qilgan ukasi Abdulaziz Safaviylarga
taslimchilik siyosatini yurita boshlaydi. Natijada g‘ilzoylar
1717-yilda Mirvaysxonning o‘g ‘li Mahmud boshchiligida qo‘z-
g ‘olon ko‘tarishadi va Abdulaziz o ‘ldirilib, Qandahorda hokimi
yatni Mahmud egallaydi25. G ‘ilzoylaming mustaqillikka bo‘lgan
harakatlaridan so‘ng Hirot atroflarida
istiqomat qiluvchi abdaliy
qabilalari orasida ham Safaviylar hukmronligiga qarshi harakatlar
avj oldi.
1716-yilda abdaliy qabilasining sadozoy urug‘iga
mansub
Abdullaxon va uning o ‘g ‘li Asadullaxon yetakchiligida Hirotda
xalq qo‘zg‘oloni ko‘tarildi. Natijada 1717-yil oxirida Hirot va uning
atroflari (Murg‘ob, Bodg‘iz) Safaviylar hukmronligidan ozod bo‘ldi.
Biroq, mustaqillikka erishgan Qandahordagi g ‘ilzoylar
va Hirot-
dagi abdaliylar o‘rtasida nizo va kelishmovchiliklar yuzaga keladi
hamda 1719-yilda ikki o ‘rtada Farax yaqinida jang bo‘lib o ‘tadi.
Jangda Mahmud yetakchiligidagi g ‘ilzoylaming qo‘li baland keldi.
Shundan so‘ng, 1721-yilning oxirida Mahmud g ‘ilzoylardan hamda
ularga qo‘shilgan boshqa afg‘on qabilalaridan iborat katta qo‘shin
bilan Eronning markaziy viloyatlariga qarab yurish boshladi.
1722-yil oktabrida Safaviylar poytaxti
Isfahon shahrini egallagan
Mahmud o‘zini Eron shohi deb e ’lon qildi. Biroq, g‘ ilzoylar orasidagi
o ‘zaro kelishmovchiliklar natijasida 1725-yilda Mahmud o ‘ldiriladi
va shundan so‘ng afg‘on qabilalarining Eronda hukmronlik qilishi
tobora qiyinlashib bordi. Shunday vaziyatda Safaviylar qo‘shinida
o‘zining kuchli intizom va mohir qo‘mondonlik
xususiyatlarini
namoyon etgan kuchli lashkarboshi Nodirquli (1688-yilda tug‘ilgan)
maydonga chiqdi.
Do'stlaringiz bilan baham: