A. N. Samadov reklama faoliyatini tashkil etish

7.3.Reklama murojaatlarini tuzilishi
Har qanday reklama matni muayyan qoidalarga asosan tuziladi va to‘rt asosiy qismdan iborat bo‘lib, umumqabul qilingan tarkibga ega:
1. SHior (slogan).
2. Sarlavha.
3. Reklamaning asosiy matni.
4. Aks sadoli jumla.
Barcha reklama xabarlarida ham bu to‘rtala tarkibiy qismdan foydalanish maqsadga muvofiq emas. Barcha narsalar reklama qilinayotgan tovar yoki xizmat turining xususiyatiga hamda har biri alohida reklama xabarining tuzilish uslubiga bog‘liqdir.
Shior (slogan) – reklama nazariyasi va amaliyotida u reklama murojaatining sarlavhasi vazifasini bajaruvchi, asosiy g‘oyani ifodalaydigan jarangdor va betakror jumla hisoblanadi. “Slogan” – gall tilidan (“sluaghghairm”) kelib chiqqan bo‘lib, “jangovar shior” ma’nosini beradi. “Slogan” atamasi ilk marotaba amerikalik reklamachilar tomonidan 1880 yilda muomalaga kiritilgan.
Dastavval slogan (shior)da hissiyotni kuchaytirish uchun undov belgilaridan foydalanishgan: “Hamma joyda talab qiling!”, “E’tiborni qarating!”, “Hurmatli janoblar!” va hokazo.
Hozirgi davr reklamasida undov belgilari juda kam ishlatiladi. CHunki tadqiqotlar iste’molchini hayqiriq bilan jalb etib bo‘lmasligini isbotlashgan. Undov belgisi o‘rniga bo‘lajak xaridorga reklama xabarida “Siz” deb murojaat qilish samaraliroqdir. YA’ni iste’molchi reklama orqali unga murojaat qilayotganligini o‘zi bilan aynanlashtirishi maqsadga muvofiqdir. SHunda u, tovarni xarid qilish reklamada tasvirlangandek, o‘ziga foyda keltirishini his eta boshlaydi.
Buning uchun esa bo‘lajak xaridorning tovarga munosabatini, ya’ni reklamachilar ta’rifi bilan aytganda, “tovarni peshtaxtaning narigi tomonida turib baholashni” bilish talab qilinadi.
Slogan (shior) o‘z tarkibiga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:
- bog‘liqli – bunda slogan (shior)da mahsulot nomi ko‘rsatiladi. Bog‘liqli slogan (shior)ni mahsulot nomidan alohida holda tasavvur qilib bo‘lmaydi. Masalan: “Mushukchangiz “Viskas”ni sotib olgan bo‘lardi”;
- bog‘langan – mahsulot nomi zarb qilingan va fonetik jihatdan aynanlashtirilgan, ya’ni uni mahsulot nomini keltirmasdan foydalanish mumkin. Masalan: “Jilett. Erkaklar uchun undan yaxshisi yo‘q”;
- erkin – ular mustaqil, hamisha ham mahsulot nomiga ishora etmaydi. Masalan: “Sizni yaqinlashtiradigan ifor”. Erkin slogan (shior)lar bevosita tovar yoki kompaniya nomini ifoda etmasliklari sababli, reklamada ko‘proq bog‘liqli va bog‘langan slogan (shior)lardan foydalaniladi.
Shior avval iste’molchining e’tiborini tortishi, keyin uning ishonchini qozonishi kerak.
Shiorga nisbatan muayyan talablar mavjud:
- reklamaning umumiy mavzusiga muvofiq bo‘lishi;
- darhol e’tiborni tortishi va xotirada mustahkam saqlab qolinishi;
- lo‘nda bo‘lishi;
- aniq va ifodali bo‘lishi;
- mazmunida savdoga oid noyob taklif bo‘lishi zarur.
Mazkur tamoyil hisobga olingan holda, yaratilgan slogan (shior)lar orasida, jumladan, quyidagisi eng samarali hisoblanadi:
Siz 10000 so‘m pulingizni tejashingiz mumkin, agar...
Slogan (shior) ta’sir kuchining kamayishini, shu fikrni bir oz boshqacharoq tarzda bayon etish misolida ko‘rsatish mumkin: