4-mavzu: Bolaga yo‘naltirilgan ta’limni tashkil etishda tarbiyachi nutqining ahamiyati
Nutq madaniyati va adabiiy me’yor. Yozma nutq va uning o‘ziga xos jihatlari. Tarbiyachi nutqida monologik va dialogik nutqning ahamiyati. Og’zaki adabiy norma.
Til madaniyati va nutq madaniyati. Nutq madaniyati til madaniyatidan farqli o‘laroq tildan aloqa va ta’sir qilish maqsadida bemalol va o‘ta muvofiq tarzda foydalana olishni ta’minlaydigan bilim va ko‘nikmalarning jami va sistemasidir. Madaniy nutq kommunikativ sifatlarning barchasini o‘ziga mujassamlashtirgan nutq.
5-mavzu: Tarbiyachi nutqiga qo‘yilgan talablar.
Nutqda adabiy til mezonlari buzilishining ob’ektiv (nutqqa hududiy va ijtimoiy dialektlarning, boshqa sistemalardagi tillarning ta’siri) va sub’ektiv (tilni yetarli darajada bilmaslik, nutq tuzishga e’tiborsizlik, nutqiy ko‘nikmalarning zaiflashuvi va b.) sabablari.
So‘z urg’usi mezonlari va nutqda bu mezonlarning buzilishi hollari. O‘z va o‘zlashgan, shuningdek, olinma so‘zlarda urg’u. So‘z yasalishi mezonlari. Morfologik va sintaktik mezonlar va nuqtda bu mezonlarning buzilishi hollari. Adabiy til mezonlarining kuchli va kuchsiz tiplari. Nutq madaniyatini tarbiyalashda asosiy diqqatni kuchsiz mezonlarga qaratish lozimligi, chunki nutqiy amaliyotda kuchli mezonlar deyarli buzilmaydi.
6-mavzu: Tarbiyachining o‘z nutqini takomillashtirish ustida ishlashi
Nutqning to‘g’riligi nutq madaniyati haqidagi ta’limotning markaziy masalasi ekanligi. Bu asosiy kommunikativ sifatning nutq qurilishining adabiy til mezonlariga to‘la mos kelishi asosida yuzaga kelishi. Xalq tili va adabiy til. Adabiy til xalq tilining ishlangan, sayqallangan oliy shakli. Adabiy til mezonlari kishilar nutqiy ahloqining sozlovchisi sifatida. Til mezonlarining tarixan harakatchanligi va o‘zgarib turishi. O‘zbek adabiy tili mezonlarining shevalarga ko‘ra asoslari. Adabiy mezonlarni tartibga solish, mustahkamlash maqsadida jamiyat va davlatning bu mezonlarga oqilona ta’sir qilishi, bu mezonlarni zaiflashtirishga urinishning asossizligi. Adabiy til mezonlarini mustahkamlash jarayonida maktab, badiiy adabiyot, ommaviy axborot vositalari va boshqalarning roli hamda ijtimoiy mas’ulligi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
