A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

9.4. Parda qatlamning himoya qilish xususiytlari. Yog’och va 
parda qatlamlarining dekorativligi. Yog’ochni chirishdan saqlash 
uchun shimdirish 
Yaxshi sharoitda yog’och ming yillar davomigacha saqlanishi 
mumkin. Lekin namlikni o’zgarib turishi va zararli zambrug’, 
bakteriya va hashoratlar ta’sirida yog’och tez buziladi, ya’ni ishdan 
chiqadi. Daraxtni chirishi xalq xo’jaligiga katta zarar keltiradi. 
Shuning uchun daraxtni xizmat muddatini uzaytirish maqsadida u 
shimdiriladi. Yog’och shimdirilganda uni xizmat qilish muddatini 
ishlatilish sohasi bo’yicha 3 martadan 10 martagacha oshirish 
mumkin. Saqlanishi lozim bo’lgan yog’och materiallar - bu shpallar, 
ustunlar, kema va gidrotexnik inshootlar, ko’prik va port inshootlari, 
damba va boshqalrdir. Ayniqsa konlardagi yog’och konstruktsiyalar 
yuqori harorat va namlik ta’sirida tez ishdan chiqadi. Yog’ochni 

---

106 
zambrug’lar va bakteriyalar ta’siridan himoyalovchi vositalar sifatida 
organiq va noorganiq moddalar - antiseptiklardan foydalaniladi. 
Antiseptiklar zaharlovchi xususiyatga ega bo’lib, bunda uni 
ta’siri zamburug’ va bakteriyalarni zararsizlantirishi, hamda inson va 
hayvonlarga ta’sir qilmasligi lozim. Ular yog’ochni ishdan 
chiqarmasliklari va yog’ochga tegib turgan materiallarga ham ta’sir 
qilmasliklari, uzoq vaqt davomida suvda yuvilmasliklari kerak. 
Antiseptiklar arzon va tez shimiluvchan bo’lishlari lozim. 
Antiseptiklarga quyidagilar misol bo’la oladi
1-jadval 
Natriy ftor
NaF 
Natriy xlor
NaCl 
Sink xlor
ZnCl
2
Mis sulfat
CuSO
4 
.
5H
2
O 
Simob xlor 
HgCl
2
Yog’ochning mustahkamligini oshirish 
Quruq yog’ochni 200° C haroratdan yuqori bo’lmagan metall 
eritmasi yoki qotishmalariga shimdirish orqali uni metallashtirish 
mumkin. Jarayon yog’ochni eritmada to’liq ko’milib turishini talab 
qiladi. Yog’ochni metall eritmasini yutishi ancha miqdorni tashkil 
etadi. 1 g yog’och (buk) 6 g metall (solishtirma og’irligi taxminan 10 
g ga teng bo’lgan) ni yuta oladi. Qayin esa 8 g gacha. Metall 
qotishmasi bilan shimdirilgan yog’ochning mexanik xossasi alohida 
qotishma va alohida yog’ochnikiga nisbatan yuqori bo’ladi. 
Metallashtirilgan yog’och kam nam yutuvchi hisoblanadi, 
chunki yog’och metallga shimdirilganda, metall hujayra devorlariga 
shimilmaydi, balki faqat bo’shliqlarni to’ldiradi xolos. Shuning uchun 
daraxt moddalari suvni shimadi, lekin o’z shaklini o’zgartira olmaydi. 
Metallashtirilgan yog’och bo’yiga issiqlik va elektrni yaxshi o’tkazadi 
va aksincha ko’ndalanggiga yomon deyarli ishlov berilmagan 
yog’ochnikidek bo’lib qoladi. Metallashgan yog’ochni ishlash 
metallashtirilmagan yog’ochni ishlashdan kam farq qiladi. 
Metallashtirilgan yog’ochni kesimlari juda chiroyli bo’lib, ulardan 
mebel ishlab chiqarishda, xonalar ichini pardozlashda foydalanish 

---

107 
mumkin. Metallashtirilgan yog’ochdan podshipniklar tayyorlashda va 
mashinasozlikdagi boshqa detallar ishlab chiqarishda foydalaniladi.