A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

1 0 .5 . V agonlarning tu zilishi, aso siy  
qism lari va ishlashi
H a r b ir v a g o n u n in g tuzilishi va ishlatilishidan q a t 'i n a z a r
q u y id a g i u m u m i y q i s m la r d a n ib o rat b o 'la d i:
yuruvchi qism lar — v a g o n n i n g o g 'irlig in i k o 't a r a d i , u n in g
xavfsiz va ra v o n y u rish in i t a ’m in la y d i;
vagon ram asi — v a g o n n i va u n d a g i y u k n i n g o g 'irlig in i 
q a b u l qilib, v a g o n g a t a ’sir e tu v c h i vertikal va g o r iz o n ta l k u c h -
larni y u rish q is m ig a u z a ta d i;
k u zov — y o ' l o v c h i l a r v a y u k l a r n i j o y l a s h t i r i s h u c h u n
m o 'lja lla n a d i;
u riluvchi-tortu vch i uskunalar — v a g o n l a r n i o ' z a r o b ir-b iri 
va l o k o m o tiv bilan u la sh h a m d a v a g o n la r va l o k o m o tiv o ra s id a
y u rish p a y tid a hosil b o 'l a d i g a n to r tu v c h i va siq u v ch i k u c h la r n i 
y u m s h a t i s h u c h u n ish latila d i;
torm ozlash uskunalari — p o y e z d n i n g y u ris h in i sek in latish
yoki t o 'x t a t i s h u c h u n ishlatiladi.
17777
1440 ± 3
I0.8-rasm . G 'i l d i r a k jufti: 
a —b a n d a j g 'ild irak li; 6—yaxlit q u y m a g 'ild irak li; / —v ag o n o 'q i;
2—o ' r t a
q is m ; J —g u p c h a k osti qism i; 4—o ld ingi g u p c h a k osti qismi; 
5—o ' q b o 'y n i; <5—b u r t ( b o 'r t iq ) ; 7—g 'ild ir a k m arkazi;
169

---

V agonning yuruvchi qism lari g ‘ild ira k ju ftla ri, p o d s h i p n i k li
b u k s a la r va re sso r o s m a s id a n iborat. T o ' r t va k o 'p o 'q li v a g o n ­
la rd a u s h b u q i s m la r a r a v a c h a k o 'r in i s h i d a b irlashtirilgan.
O ' q va u n g a m a h k a m o 'r n a t il g a n ikki g 'ild ira k g 'ild ira k
ju ftlig in i tashkil etib , u la r v a g o n d a n relsga b e r ila d ig a n b a r c h a
y u k la n is h va k u c h la r n i q a b u l qiladi. Y u m a la s h g a r d is h in in g
d ia m e tr i 1050 va 950 m m b o 'l g a n g 'ild ir a k ju ftlari ( 1 0.8-rasm ) 
yaxlit q u y m a p o 'l a t g 'i ld ir a k la r d a n ib o rat b o 'lib , h a r a k a tla n is h
d a v o m i d a o 't a c h id a m lilik n i t a ’m in la ydi.
G 'i l d i r a k n i n g y u m a l a s h yuzasi ( o 'r t a s i d a 1:20 va ta s h q i 
q is m id a 1:7 b o 'l g a n ) k o n u s s h a k lid a is h la n g a n b o 'l i b , g 'ild ira k
ju ftla ri n in g iz b o 'y l a b o ' r t a h o l a t d a h a r a k a tla n is h in i va burilish 
b o 'y l a b o h i s t a o 't i s h i n i t a ’m in la y d i. G 'i l d i r a k n i n g y u m a l a s h
yuzasi izga n isb a ta n ichki t o m o n d a n b o 'r tiq gardishli (г р е б е н ь ) 
b o 'lib , g 'ild i r a k n i n g re lsd a n tu s h ib k e tm a slig in i t a ’m in la y d i.
G ' i l d i r a k l a r o ' q q a o ' r n a t i l g a n d a b o ' r t i q g a r d i s h l a r i n i n g
ichki t o m o n l a r i o r a s id a g i m a s o f a 1440 ±3 m m ni tash k il etishi 
k e ra k .
Y o 'lo v c h i va yu k v a g o n la r in in g b u k s a la r id a rolikli p o d -
shi p n i k l a r n i q o T l a s h u l a r n i n g h a r a k a t g a o ' t a c h i d a m l i l i g i n i
t a ’m in la y d i. Y o 'l n o te k islik la rin i o 't i s h d a z a rb a k u c h lari ni y u m ­
sh a tish va te b r a n is h la r n i k a m a y tiris h u c h u n v a g o n ra m a si va 
g 'ild ir a k ju ftla ri o r a s id a elastik e l e m e n t l a r va t e b r a n is h s o ' n -
d irg ic h la ri (re s s o r o s m a la r i) jo y la s h tir ila d i. Elastik e l e m e n tl a r
sifa tid a v i n ts im o n p ru jin a la r , l e n t a s i m o n ( л и с т о в а я ) re sso rlar 
( 1 0 . 9 - r a s m ) , r c z i n a - m c t a l l e l e m e n t l a r va p n e v m a t i k ( h a v o
t o 'l d ir ilg a n re z in a q o b iq li) re sso rla r q o 'I la n a d i.