A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi

Polimer fraksiya – molekulyar massasi bir xil molekulalar 
ulushi yoki qismi. 
Polimer konfiguratsiyasi – polimerdagi elementlarning kim-
yoviy birikkan shakli.
Polimer konformatsiyasi – polimer molekulasini fazoviy 
fizik holati. 
Polimer to’rlar – polimer to‘rlar ulkan makromolekula 
bo‘lib, ular erimaydi. 
Polimer yo’nalgan kristallanishi – oqimda yo‘nalishli tar-
tiblangan zanjirlarni jipslashishi natijasida kristallanishi. 
Polimerbeton – sun‘iy toshni bir turi bo‘lib, kuchlanish 
yuklamalarini oluvchi (bloklar, plitalar) buyumlarini tayyorlash 
uchun sirt yoki boshqalarni armirlash uchun foydalaniladi. 
Sementli betonga nisbatan yaxshilangan xossalarga ega.
Polimerlanish – o‘suvchi zanjir qirg‘og‘ida joylashgan faol 
markazga (monomer) quyi molekulyar birikmali modda 
molekulalarining ketma-ket qo‘shilishish yo‘li bilan polimer 
sintezi (hosil bo‘lish) kimyoviy reaksiyasi. Polimer (poliefir 
smola) molekulalarning ―choklash‖ orqali qotish reaksiyasi. 
Ekzotermik reaksiya – issiqlik ajralishi bilan ro‘y beradigan 
reaksiya. 
Polimerlanish katalizatorlari – polimer hosil bo‘lishini 
tezlashtiruvchi moddalar. Ba‘zida katalizatorlar bir vaqtda 
polimerlanishning boshlab beruvchilari, ya‘ni polimer molekulasi 
hosil bo‘lishiga sabab bo‘luvchi moddalar ham bo‘lishi mumkin. 
Polimerlarni barqarorlashtirish – eskirishga uchraydigan 
polimer materiallarni va polimerlarning muhim xossalar 
kompleksini saqlash uchun qo‘llaniladigan usullar majmui. 
Ko‘pincha polimerlarni barqarorlashtirish uchun maxsus modda-

---

273 
lar – stabilizatorlar kiritiladi (ularga antioksidantlar, yorug‘lik 
stabilizatorlari antiradlar kiradi). 
Premiks – to‘ldiruvchilardan iborat, avvaldan aralashgan 
kompozit.