Abdujalil razzaqov olamhaqida xususiy

qatnashishi k a b i x u su siy a tla ri O lam uchun substantsiya vazifasin i 
o ‘tay oladi.
4. O lam ning substrati.
Substrat so ‘zi o datda jism larn in g barcha xususiyatlarini o ‘zid a jo
qilgan eng kichik zarrachasi(im oratning g ‘ishti b o ‘lgani kabi) tushuniladi. 
M avjud ta ’lim otlardan ham olim lar tom onidan 
O lam ning 
substratini 
izlaganliklari m a ’lum.
O lam nafaqat jism la rg a o ‘xsh ash qattiq tuzilm ali m ateriyadan, balki 
boshqa nom oddiy borliqlardan ham tuzilganligi tufayli, uning substratini 
axtarish asli n o to ‘g ‘ri. Shunday b o ‘lsada, m ateriyaning 
aniqlangan 
substratini qaysibir m a ’noda O lam ning substrati sufatida qaralsa ham
to 'g 'ri b o la v e ra d i.
U shbu 
m asalada. 
m avzuni 
ortiqcha 
chuqurlashtirib 
m urakkablashtirm aslik m aqsadida aniq aytish m um kinki,
Y orug‘(inson k o ‘ziga ko'rin adigan ) dunyoning olim larga och iq -  
oydin ay on b o ‘lgan su b stra ti - b u m ateriyan in g atom tuzilish iga ega 
shaklidir.
H ozircha O lam uchun to 'laq ao n li “substrat” deyishga loyiq nom zod 
ayni shu atom lardir.
A to m la rn in g
ich k i ta rk ib i va 
xu su siyatlari o lim lar tom onidan 
m ana birnecha y u z y illik la r davom ida qattiq о ‘rganilayotgan bo ‘Isada, 
bu ishlar u zil-k esil h a l qilingan deyishga Itali erta: tajribalarda 
aniqlangan m a ’lum otlar ziddiyatli va turli shubhalardan xoli em as.
A tom larning o 'z id a n kichik zarrachalari har qanday sharoitda ham , 
insonlar k o ‘ziga k o ’rinm aydi; chunki u lar y o ru g 'lik n i qaytarm aydi. 
Shuning uchun. m ateriyaning atom dan kichik barcha shaklini "qorong'u 
dunyo" yoki “qora m ateriva ' deb atash o ‘rinli deb hisobladik.
~
38
~

---